فضای شهری و حیات اجتماعی

آمار
تعداد دوره‌ها	3
تعداد شماره‌ها	9
تعداد مقالات	60
تعداد مشاهده مقاله	15,862
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	11,259
درصد پذیرش	39
تعداد پایگاه های نمایه شده	5

مقاله علمی و پژوهشی

استیفای حق به شهر در حقوق ایران در پرتو حکمرانی مبتنی بر پایداری

محدثه معینی فر

دوره 3، شماره 9 ، شهریور 1403، صفحه 10-1

https://doi.org/10.22034/jprd.2024.62147.1102

چکیده

پیوند میان استیفای حق‌های شهروندان و حکمرانی که در حق به شهر به اوج ظهور و بروز خود رسیده، امری غیرقابل‌انکار است و بدین ترتیب، حق به شهر و حکمرانی محلی دو روی یک سکه خواهند بود. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال‌هاست که مفهوم، ابعاد و محتوای حق به شهر در حقوق ایران چیست و این حق چه نسبت و رابطه‌ای با حکمرانی مبتنی ... بیشتر

مقاله علمی و پژوهشی برنامه ریزی شهری

بررسی شاخص‌های تأثیرگذار عوارض شهرداری بر عرضه مسکن در مناطق دهگانه کلانشهر تبریز

خدیجه رضائی؛ محمدباقر بهشتی

دوره 3، شماره 9 ، شهریور 1403، صفحه 29-11

https://doi.org/10.22034/jprd.2024.61838.1099

چکیده

عوارض بخش مسکن به خصوص در دهه اخیر و در شهرهای بزرگ کشور، یک عامل تأثیرگذار بر قیمت و عرضه مسکن، قلمداد می شود. این پژوهش بر آن است تا شاخص های موثر عوارض شهرداری بر عرضه مسکن را از دیدگاه خبرگان فعال در حوزه مسکن در کلانشهر تبریز مورد بررسی قرار دهد. به منظور شناسایی شاخص ها، از مصاحبه با خبرگان حوزه ساخت و مسکن استفاده شد. پس از استخراج ... بیشتر عوارض بخش مسکن به خصوص در دهه اخیر و در شهرهای بزرگ کشور، یک عامل تأثیرگذار بر قیمت و عرضه مسکن، قلمداد می شود. این پژوهش بر آن است تا شاخص های موثر عوارض شهرداری بر عرضه مسکن را از دیدگاه خبرگان فعال در حوزه مسکن در کلانشهر تبریز مورد بررسی قرار دهد. به منظور شناسایی شاخص ها، از مصاحبه با خبرگان حوزه ساخت و مسکن استفاده شد. پس از استخراج شاخص‌ها، پرسشنامه ای بر مبنای رویکرد دلفی فازی طراحی و در اختیار خبرگان قرار داده شد. نمونه نهایی، شامل تعداد 14 نفر از استادان و فعالان حوزه ساخت با حداقل 5 سال سابقه کاری در حوزه ساخت و مسکن بودند. با بررسی انجام گرفته، تعداد 114 شاخص اولیه استخراج شدند و پس از اجرای سه مرحله دلفی فازی و رسیدن به اجماع نظر خبرگان، تعداد 68 شاخص نهایی به عنوان شاخصه های عواض شهرداری مؤثر بر عرضه مسکن شناسایی شدند. با توجه به نتایج به دست آمده، خبرگان بر این باورند که، علی رغم این امر که افزایش عوارض منجر به افزایش درآمد شهرداری شده است، از سوی دیگر، عواملی مانند افزایش هزینه ها، رانت و رشوه خواری، هزینه های شهرداری و ناکارآمدی درآمد شهرداری را افزایش داده است. همچنین، بوروکراسی های اداری پیچیده، عدم شفافیت در مقدار عوارض و هزینه مرتبط با آن، تمرکز در مناطق خاص شهری، ضعف فرهنگ شهرنشینی و گسترش شهری، عدم استفاده دقیق از بافت های فرسوده، همگی از جمله شاخصه های عوارض شهرداری تأثیرگذار بر تغییرات قیمت و عرضه مسکن هستند.

مقاله علمی و پژوهشی برنامه ریزی شهری

طراحی مدل مدیریت پسماند شهری مبتنی بر فناوری های نوین(مورد مطالعه: شهرستان دزفول)

فریدون امیدی؛ محمد امین میاحی

دوره 3، شماره 9 ، شهریور 1403، صفحه 46-30

https://doi.org/10.22034/jprd.2024.60916.1092

چکیده

زمینه و هدف: گسترش و افزایش بی رویه جمعیت شهرها، تغییر الگوی مصرف و ازدیاد پسماند و نبود روشهای علمی موثر در امر جمع آوری و دفع پسماندهای شهری، این موضوع را به عنوان یکی از معضلات جوامع شهری در آورده است. این تحقیق با هدف طراحی مدل مدیریت پسماند شهری مبتنی بر فناوری های نوین انجام شده است.روش بررسی: این تحقیق از نوع تحقیقات آمیخته(کیفی- ... بیشتر زمینه و هدف: گسترش و افزایش بی رویه جمعیت شهرها، تغییر الگوی مصرف و ازدیاد پسماند و نبود روشهای علمی موثر در امر جمع آوری و دفع پسماندهای شهری، این موضوع را به عنوان یکی از معضلات جوامع شهری در آورده است. این تحقیق با هدف طراحی مدل مدیریت پسماند شهری مبتنی بر فناوری های نوین انجام شده است.روش بررسی: این تحقیق از نوع تحقیقات آمیخته(کیفی- کمی)،کاربردی و از لحاظ روش توصیفی- پیمایشی می باشد. 20 نفر خبره به روش هدفمند انتخاب شدند. جامعه آماری بخش کمی شامل شهروندان شهر دزفول است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر به روش تصادفی در دسترس انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل اطلاعات در بخش کیفی با استفاده از روش گراندد تئوری و در بخش کمی از معادلات ساختاری استفاده گردیده است. یافته ها: نتایج نشان داد شاخص‌ ساختار فرهنگی- اجتماعی، رهبری نوین و استفاده از دستورالعمل ها به عنوان مقوله‌های زمینه‌ای، شرایط محیطی و اقلیمی، هوشمندسازی مسیر مدیریت پسماند و اعتمادسازی به عنوان شرایط علی، ایجاد زیرساخت های مناسب، تحلیل هوشمند وآموزش به عنوان مقوله‌های راهبردها، چالش های مدیریت و انسانی، ساختاری و زیست محیطی به عنوان مقوله‌های مداخله‌گر در طراحی مدل مدیریت پسماند شهری مبتنی بر فناوری های نوین انتخاب شدند. نتیجه گیری: می توان با بهبود ساختار مدیریتی، افزایش آگاهی عمومی و بهبود سلامت انسانی و محیطی و بهره گیری از فناوری های نوین موجبات اثربخشی روش های مدیریت پسماند را فراهم ساخت.

مقاله علمی و پژوهشی برنامه ریزی شهری

بررسی کیفیت فضاهای عمومی محلات مسکونی شهر تبریز از دیدگاه ساکنین با استفاده از تحلیل لکه‌های داغ و شاخص موران

اکبر رحیمی؛ المیرا دواتگر خرسند

دوره 3، شماره 9 ، شهریور 1403، صفحه 61-47

https://doi.org/10.22034/jprd.2024.61097.1087

چکیده

با گسترش شهرنشینی و تعامل افراد با فضاهای عمومی شهرها، کیفیت زندگی شهرنشینان به کیفیت فضاهای شهری گره خورده است. بدین ترتیب ضروری است که تمامی قسمت‌های مختلف یک شهر از خدمات شهری با کیفیت برخوردار باشند. با این حال تنش‌هایی مبنی بر کیفیت فضاهای عمومی، در مناطق مختلف شهرها دیده می‌شود که ممکن است عدالت فضایی را تحت تاثیر قرار دهد ... بیشتر با گسترش شهرنشینی و تعامل افراد با فضاهای عمومی شهرها، کیفیت زندگی شهرنشینان به کیفیت فضاهای شهری گره خورده است. بدین ترتیب ضروری است که تمامی قسمت‌های مختلف یک شهر از خدمات شهری با کیفیت برخوردار باشند. با این حال تنش‌هایی مبنی بر کیفیت فضاهای عمومی، در مناطق مختلف شهرها دیده می‌شود که ممکن است عدالت فضایی را تحت تاثیر قرار دهد و تجربه‌های متفاوت از زندگی شهری برای ساکنین مناطق مختلف یک شهر پدید آید. باتوجه به اهمیت این موضوع، مطالعه حاضر به بررسی کیفیت فضاهای عمومی مناطق مختلف شهر تبریز پرداخته است. اطلاعات مورد نیاز برای این پژوهش که ماهیت توصیفی- تحلیلی دارد، با استفاده از پرسشنامه و به‌طور تصادفی جمع‌آوری گردیده است. سوالات پرسشنامه در 2 بخش عمده شامل اطلاعات فردی و بخش سوالات مربوط به متغیرهای تحقیق تشکیل شده است. زیرساخت‌های فیزیکی، قابلیت دسترسی، شرایط فرهنگی و امنیت عینی و ذهنی متغیرهای این پژوهش را تشکیل داده‌اند. داده‌های حاصل از پرسشنامه‌ها با استفاده از تحلیل لکه‌های داغ و شاخص موران در نرم افزار ARC GIS مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان‌دهنده این است که تفاوت معنی‌داری میان کیفیت فضاهای عمومی مناطق مختلف شهر تبریز وجود دارد، به‌طوریکه منطقه 2، 5 و 1 با کیفیت‌ترین مناطق و منطقه 8، 10، 4 و 6 کم‌کیفیت‌ترین مناطق شهر تبریز از دیدگاه ساکنین شناخته شده‌اند.

مقاله علمی و پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی شهری

اثر کارکردی مصرف فضاهای مرکز شهر بر سرمایه اجتماعی (مطالعۀ موردی: بافت مرکزی شهر زنجان)

اسماعیل دویران

دوره 3، شماره 9 ، شهریور 1403، صفحه 79-62

https://doi.org/10.22034/jprd.2024.62569.1106

چکیده

فضاهای عمومی با تنوع کارکردی خود همواره تولیدکننده و مصرف‌کننده سرمایه اجتماعی می‌باشند. این پژوهش باهدف بررسی کارکرد مصرف فضاهای عمومی و میزان سرمایه اجتماعی در بستر مکان، زمان و فعالیت پرداخته است. روش تحقیق از نوع ترکیبی مبتنی بر روش کیفی تفسیری و کمی تبیینی می‌باشد. داده‌ها با روش مشاهده سازمان‌یافته، مصاحبه‌های موردی و همچنین ... بیشتر فضاهای عمومی با تنوع کارکردی خود همواره تولیدکننده و مصرف‌کننده سرمایه اجتماعی می‌باشند. این پژوهش باهدف بررسی کارکرد مصرف فضاهای عمومی و میزان سرمایه اجتماعی در بستر مکان، زمان و فعالیت پرداخته است. روش تحقیق از نوع ترکیبی مبتنی بر روش کیفی تفسیری و کمی تبیینی می‌باشد. داده‌ها با روش مشاهده سازمان‌یافته، مصاحبه‌های موردی و همچنین تکمیل پرسش‌نامه در فضاهای عمومی مرکز شهر زنجان به تعداد 470 نمونه انجام یافته است. متغیرهای پژوهش در برگیرنده اعتماد، انسجام، آگاهی و مشارکت اجتماعی می‌باشد. تجزیه‌وتحلیل داده به روش کیفی جداول تفسیری و روش کمی مبتنی بر تمرکز، پراکندگی، رادار تغییرات، مدل تعقیبی و تی ولچ بوده است. یافته‌ها نشان می‌دهد نوع کارکرد مصرفی فضاهای عمومی اثر تعیین‌کننده در میزان سرمایه اجتماعی دارد. طوری که فضاهای عمومی خطی حرکت محور با محدودیت مکانی ایستایش، گفتگو، سرمایه اجتماعی کمتری نسبت به فضاهای عمومی جمع‌گرا با سازمان فضایی مبتنی بر نشستن و گفتمان اجتماعی دارند. میان بازه زمانی مصرف فضا و کارکرد آن با میزان سرمایه اجتماعی در سطح معناداری قابل‌قبول ارتباط معنادار وجود دارد. طوری که مدل تعقیبی نشان‌دهنده تفاوت معنادار فضاهای عمومی مرکز شهر زنجان در میزان سرمایه اجتماعی دارد. پراکندگی سرمایه اجتماعی در رادار تغییرات به سمت پیرامون رادار (مطلوبیت) بوده که بر اساس مدل ولچ این نسبت باتوجه‌به نوع و زمان مصرف فضا متفاوت از هم می‌باشد. نوع کارکرد فضا تعیین‌کننده نوع مصرف و به‌تناسب نوع مصرف اثرگذار بر سرمایه اجتماعی می‌باشد. مصرف‌کنندگان فضاهای عمومی مرکز شهر به‌تناسب زمانی، سرمایه اجتماعی متفاوتی را باتوجه‌به عملکرد فضا دارند.

مقاله علمی و پژوهشی

بررسی کیفیت فضاهای باز و سبز در مجتمع‌های مسکونی شهر جدید سهند

ناهیده رضائی؛ رحمت محمدزاده

دوره 3، شماره 9 ، شهریور 1403، صفحه 93-80

https://doi.org/10.22034/jprd.2023.55154.1026

چکیده

این مقاله درصدد بررسی کیفیت فضاهای باز و سبز در مجتمع‌های مسکونی شهر جدید سهند تبریز است. باگذشت اعصار و تحول سبک زندگی بشری، همچنان طبیعیت و فضای سبز به‌مثابه عنصری اساسی در زندگی افراد قلمداد می‌شود. حیات و سرزندگی شهر اساسا با فضاهای محیطی در ارتباط بوده و به‌همین جهت، این عوامل در اغلب شهرها به‌مثابه شاخص مهم در ارزیابی‌های ... بیشتر این مقاله درصدد بررسی کیفیت فضاهای باز و سبز در مجتمع‌های مسکونی شهر جدید سهند تبریز است. باگذشت اعصار و تحول سبک زندگی بشری، همچنان طبیعیت و فضای سبز به‌مثابه عنصری اساسی در زندگی افراد قلمداد می‌شود. حیات و سرزندگی شهر اساسا با فضاهای محیطی در ارتباط بوده و به‌همین جهت، این عوامل در اغلب شهرها به‌مثابه شاخص مهم در ارزیابی‌های زیست‌محیطی محسوب می‌شود. با این وجود، در اغلب شهرها، به این مهم توجه نشده و غالبا مساکن بدون فضاهای باز و سبز لازم توسعه می‌یابند. مقاله حاضر به روش پیمایشی و از نوع توصیفی - مقطعی انجام گرفته است. 330 خانوار ساکن به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه بود. در تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و تحلیلی استفاده شد. کلیه تحلیل‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS 13.0 انجام پذیرفت. یافته‌های بهدست آمده در رابطه با هدف کلی پژوهش بیانگر آن بود که بیشترین درصد (9/47) از واحدهای مورد پژوهش، کیفیت فضاهای باز و سبز در فضاهای مسکونی شهر جدید سهند را نیمه مطلوب و کمترین درصد (1/9)، نامطلوب ارزیابی نموده‌اند. میانگین و انحراف معیار نمرات واحدهای مورد پژوهش در رابطه با وضعیت فضاهای باز و سبز واحدهای مورد پژوهش به ترتیب 055/88 و 133/21 می‌باشد. در شهر جدید سهند به منظور ایجاد جذبه و تقویت جمعیت پذیری آن، علاوه بر ارتقاء کیفی فضاهای باز و سبز عمومی، بایستی در راستای آسایش اقلیمی به جنبه‌های محیطی و خرده اقلیمی و نیز کیفیت طراحی فضاهای باز و سبز مجتمع‌های مسکونی بیش از پیش توجه گردد.

برنامه ریزی شهری

واکاوی توسعه میان افزا در توسعه شهری (نمونه موردی: منطقه چهار شهر ارومیه)

محمد محمدنژاد؛ فریدون نقیبی

دوره 2، شماره 7 ، بهمن 1402، ، صفحه 41-56

https://doi.org/10.22034/jprd.2024.59286.1069

چکیده

افرایش جمعیت شهر ها و در کنار آن رشد افقی شهر ها باعث تغییر کاربری اراضی ناب کشاورزی و همچنین نادیده گرفته شدن بافت مرکزی و قدیمی شهر ها شده است. از رویکرد های مطرح شده در انتقاد به این مسائل می توان به توسعه میان افزای شهر نام برد که به دنبال بهره برداری از زمین های خالی، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده در شهر است. هدف اصلی این پژوهش واکاوی ... بیشتر افرایش جمعیت شهر ها و در کنار آن رشد افقی شهر ها باعث تغییر کاربری اراضی ناب کشاورزی و همچنین نادیده گرفته شدن بافت مرکزی و قدیمی شهر ها شده است. از رویکرد های مطرح شده در انتقاد به این مسائل می توان به توسعه میان افزای شهر نام برد که به دنبال بهره برداری از زمین های خالی، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده در شهر است. هدف اصلی این پژوهش واکاوی پتانسیل توسعه میان افزا در منطقه چهار شهر ارومیه است. تحقیق از نظر هدف کاربردی و روش تحقیق در این پژوهش از نوع تحلیلی – توصیفی می باشد. ابتدا با استفاده از از مطالعات و منابع کتابخانه ای و اسنادی، شاخص های توسعه میان افزا شامل 9 معیار اصلی مشخص گردیده و با استفاده از پرسشنامه، از متخصصین مرتبط با موضوع که در دسترس بودند، به این شاخص ها و مولفه ها امتیاز داده شده و وزن نهایی شاخص های اصلی از طریق تحلیل سلسله مراتبی حاصل گردیده است. بنابراین با اعمال وزن و برهم نهی لایه ها، توسط تحلیل گر همپوشانی به ارزیابی پتانسیل توسعه میان افزا در منطقه 4 شهر ارومیه اقدام شده است. نتایج حاصل از نقشه همپوشانی شده نشان می دهد حدود 10 درصد از اراضی منطقه پتانسیل خیلی زیاد ( بسیار مناسب)، 24 درصد اراضی منطقه پتانسیل زیاد (مناسب)، 11 درصد از اراضی دارای پتانسیل متوسط و حدود 50 درصد اراضی منطقه دارای پتانسیل کم برای توسعه میان افزا می باشد.

برنامه ریزی شهری

ارزیابی برنامه های توسعه شهری و منطقه ای از منظر پایداری اجتماعی

محمدرضا انصاری؛ ناصر برک پور

دوره 1، شماره 3 ، بهمن 1401، ، صفحه 1-16

https://doi.org/10.22034/jprd.2023.55228.1029

چکیده

در عصر کنونی افزایش نابرابریها و محرومیتهای شهری به یکی از مهمترین مسائل در میان مشکلات و چالشهای نوظهور شهری تبدیل شده است و شکاف بین ثروتمندان و فقرا در بسیاری از کشورها در 30 سال گذشته به بالاترین سطح خود رسیده است. از سوی دیگر برنامههای توسعه به عنوان یکی از مهمترین ابزار مدیریت و برنامهریزی شهرها میتوانند ... بیشتر در عصر کنونی افزایش نابرابریها و محرومیتهای شهری به یکی از مهمترین مسائل در میان مشکلات و چالشهای نوظهور شهری تبدیل شده است و شکاف بین ثروتمندان و فقرا در بسیاری از کشورها در 30 سال گذشته به بالاترین سطح خود رسیده است. از سوی دیگر برنامههای توسعه به عنوان یکی از مهمترین ابزار مدیریت و برنامهریزی شهرها میتوانند با بهرهگیری از جامعترین و کارآمدترین رویکردها نظیر پایداری اجتماعی در جهت مقابله با این مشکلات و چالشها تهیه و تدوین شوند. شهر زنجان در سالهای گذشته شاهد افزایش انواع نابرابریها و محرومیتهای شهری بوده است. از اینرو هدف اصلی این تحقیق بررسی و ارزیابی میزان توجه برنامههای توسعه شهری و منطقهای زنجان به پایداری اجتماعی شهری است. در این تحقیق با بهرهگیری از روش ارزیابی کیفیت برنامهها از طریق تکنیک تحلیل محتوا و با استفاده از 14 بُعد و 47 متغیر پایداری اجتماعی به ارزیابی برنامههای توسعه شهری و منطقهای زنجان پرداخته شده است. نتایج حاصل از یافتههای تحقیق نشان میدهد، این برنامهها در دهههای گذشته نتوانستند بصورت مطلوب و دقیق راهکارها و سیاستهای پایداری اجتماعی را در محتوای خود منعکس کنند. همچنین در ارزیابی این برنامهها مشخص گردید موضوع پایداری اجتماعی در برنامههای شهری بیشتر از برنامههای منطقهای منعکس گردیده است. علاوه بر اینها در بررسی میزان توجه به ابعاد پایداری اجتماعی و اولویتبندی آنها در این تحقیق مشخص شد که ابعاد و موضوعات اساسی و نوین پایداری اجتماعی از جمله سرزندگی، انسجام اجتماعی، سرمایه اجتماعی، حکمروایی و مشارکت کمتر از موارد دیگر در مجموع برنامهها منعکس گردیده است.

برنامه ریزی شهری

سنجش و مدل سازی فضایی آسیب پذیری شهر ارومیه در برابر آتش سوزی با تأکید بر پدافند غیرعامل

رسول قربانی؛ رضا کریمی

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 55-72

https://doi.org/10.22034/jprd.2022.14990

چکیده

در سال‌های اخیر، جوامع در سراسر جهان آتش‌سوزی‌های بزرگ شهری را تجربه کرده‌اند و صدها نفر جان خود را از دست دادهاند. باید پذیرفت که همیشه درصدی از بحران‌ها بخش جدایی‌ناپذیر و طبیعی حیات سیستم‌ها می‌باشند؛ ولیکن بخش عظیمی از تهدیدها، بحران‌ها و التهابات تحمیلی هستند و بایستی با مدیریت صحیح و کاربست پدافند غیرعامل، آن‌ها را قبل ... بیشتر در سال‌های اخیر، جوامع در سراسر جهان آتش‌سوزی‌های بزرگ شهری را تجربه کرده‌اند و صدها نفر جان خود را از دست دادهاند. باید پذیرفت که همیشه درصدی از بحران‌ها بخش جدایی‌ناپذیر و طبیعی حیات سیستم‌ها می‌باشند؛ ولیکن بخش عظیمی از تهدیدها، بحران‌ها و التهابات تحمیلی هستند و بایستی با مدیریت صحیح و کاربست پدافند غیرعامل، آن‌ها را قبل از وقوع، پیش‌بینی و پیش‌گیری نمود. لذا هدف این پژوهش سنجش و مدلسازی فضایی آسیب‌پذیری شهر ارومیه در‌ برابر آتشسوزی با رویکرد پدافند غیرعامل بوده بهطوری که نوع تحقیق، کاربردی و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی می‌باشد و گردآوری اطلاعات نیز از طریق مطالعات کتابخانه‌ای، میدانی و پرسش‌نامه صورت گرفته است. برای نیل به هدف تحقیق، تعداد 14 شاخص بر ‌اساس نظرات نخبگان انتخاب شده و در نرم‌افزار GIS لایه‌های اطلاعاتی برای آن‌ها تشکیل شده است. برای محاسبه وزن شاخص‌ها از روش تصمیم‌گیری چندمعیاره BWM استفاده شده و نتایج آن در نرم‌افزار GAMS مورد تحلیل قرار گرفته است. سرانجام، وزن بدست آمده از روش BWM در شاخص‌های 14 گانه استاندارد شده با توابع فازی ضرب شده و ترکیب شده است. نتایج بیانگر آن است که 12 درصد در پهنه آسیب‌پذیری خیلی‌کم، 31 درصد آسیب‌پذیری کم، 14 درصد آسیب‌پذیری متوسط، 29 درصد آسیب‌پذیری زیاد و 14 درصد در پهنه آسیب‌پذیری خیلی‌زیاد واقع شده است. برای تحلیل خودهمبستگی فضایی پهنه‌های آسیب‌پذیری از آماره موران استفاده شده و به منظور مدل‌سازی فضایی آسیب‌پذیری شهر ارومیه در برابر آتش‌سوزی از تحلیل لکه‌های سرد و داغ بهره گرفته شده است.

طراحی شهری

تحلیلی بر بازنگری طراحی فضاهای شهری (خیابان‌های) کلان‌شهر تبریز در مواجهه با شیوع بیماری‌های همه‌گیر مبتنی بر تجربیات جهانی به روش ماتریس SWOT و QSPM

آناهیتا آزادگر؛ هانیه یوسفی شهیر

دوره 1، شماره 3 ، بهمن 1401، ، صفحه 73-87

https://doi.org/10.22034/jprd.2023.53749.1019

چکیده

همه‌گیری به معنای اپیدمی گسترده بیماری‌های مسری به‌طور هم‌زمان در چندین قاره‌ جهان است، با آغاز همه‌گیری کووید- 19 همه مناسبات جهانی ازجمله مسائل شهری دچار دگرگونی عظیمی شدند و با تعطیلی برخی کسب‌وکارها، مدارس و دانشگاه‌ها و دیگر مکان‌های عمومی، شهرها سکوتی طولانی‌مدتی را تجربه کردند. با توجه به اهمیت مبحث پاسخ‌دهی فضاهای ... بیشتر همه‌گیری به معنای اپیدمی گسترده بیماری‌های مسری به‌طور هم‌زمان در چندین قاره‌ جهان است، با آغاز همه‌گیری کووید- 19 همه مناسبات جهانی ازجمله مسائل شهری دچار دگرگونی عظیمی شدند و با تعطیلی برخی کسب‌وکارها، مدارس و دانشگاه‌ها و دیگر مکان‌های عمومی، شهرها سکوتی طولانی‌مدتی را تجربه کردند. با توجه به اهمیت مبحث پاسخ‌دهی فضاهای شهری (خیابان‌ها) و ضرورت انجام چنین مطالعاتی در حوزه برنامه‌ریزی شهری، مرتبط با شرایط ایجادشده درنتیجه بیماری‌های همه‌گیر، مقاله‌ پیش رو به دنبال بررسی تأثیر بیماری‌های همه‌گیر به‌طور خاص کووید- 19 بر برنامه‌ریزی شهری و شهرسازی ازلحاظ بازنگری بر طراحی فضاهای شهری از بُعد پاسخ‌دهی خیابان‌ها در شرایط اوج بیماری بامطالعه‌ نمونه‌های بین‌المللی و تحلیل آن‌ها با ماتریس سوات و تکنیک QSPM در راستای یافتن راهبردهایی جهت افزایش پاسخ‌دهی این فضاها در کلان‌شهر تبریز در شرایط ویژه‌ ذکرشده است. تجزیه‌وتحلیل شاخص‌های موردنظر، بر اساس روش در پیش‌گرفته شده این پژوهش نشان داد که رویکرد، جهت بهبود شرایط خاص همه‌گیری‌ها در این حوزه باید با توجه بیشتر به نقاط قوت موجود و بهره‌برداری از فرصت‌ها دنبال شود، همچنین مؤلفه‌های فاصله‌گذاری، محدود کردن دسترسی سواره، تقویت حالت‌های فعال و افزایش دسترسی به فضاهای سبز به‌عنوان مؤثرترین شاخص‌های این پژوهش معرفی می‌شوند.

برنامه ریزی شهری

بهینه سازی مصرف انرژی در یک ساختمان آموزشی با کمک سناریوهای فیزیکی

محمد حسین جهانگیر؛ ریحانه رشیدی

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 73-88

https://doi.org/10.22034/jprd.2022.15046

چکیده

مصرف انرژی در ساختمان ها همیشه از موضوعات مورد توجه مردم و تمامی نهادهای دنیا بوده است.ضرورت توجه به این موضوع به دلیل مصرف انرژی بالا و همچنین تلفات انرژی قابل توجه در آن ها می باشد.هدف از انجام این مطالعه،محاسبه انرژی مصرفی یک ساختمان آموزشی و به دست آوردن میزان تلفات انرژی آن ودرنهایت ارائه راهکار برای بهبود مصرف انرژی وکاهش آن ... بیشتر

مقاله علمی و پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی شهری

بررسی و مطالعه تطبیقی نقش عناصر معماری و شهرسازی در هویت‌بخشی به فضاهای شهری (مطالعه موردی: محله ولیعصر و مقصودیه کلانشهر تبریز)

محمدرضا پورمحمدی؛ شهریور روستایی؛ لعیا حسینی فرد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 شهریور 1403

https://doi.org/10.22034/jprd.2024.60953.1084

چکیده

توجه به وجود عناصر معماری در فضاهای شهری بر هویت تاثیر می‌گذارد. به‌طوری‌که عدم توجه به آن منجر به آشفتگی در فضاهای شهری می‌شود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، مطالعه تطبیقی عناصر معماری و شهرسازی در هویتبخشی به فضاهای شهری دو محله بافت متمایز تاریخی و نوساز در کلانشهر تبریز میباشد. این پژوهش از نظر هدف،‌ کاربردی و بر اساس ماهیت،‌ ... بیشتر توجه به وجود عناصر معماری در فضاهای شهری بر هویت تاثیر می‌گذارد. به‌طوری‌که عدم توجه به آن منجر به آشفتگی در فضاهای شهری می‌شود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، مطالعه تطبیقی عناصر معماری و شهرسازی در هویتبخشی به فضاهای شهری دو محله بافت متمایز تاریخی و نوساز در کلانشهر تبریز میباشد. این پژوهش از نظر هدف،‌ کاربردی و بر اساس ماهیت،‌ توصیفی – تحلیلی بر اساس شاخص‌های سه گانه کالبدی، فرهنگی و اجتماعی می‌باشد. بنابراین از روش پیمایش و پرسشنامه بسته بر اساس طیف لیکرت، استفاده شده‌است. جامعه آماری این پژوهش نیز بر اساس جمعیت دو محله طبق بلوک‌های آماری سال 1395 و فرمول کوکران،‌ 380 نفر محاسبه شده‌است. برای تحلیل متغیرها،‌ از نرم افزار SPSS و آزمون T دو نمونه مستقل و مدل‌‌سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار Smart PLS 4 استفاده شده‌است. یافته‌‌‌‌های پژوهش نشان میدهد که بر اساس بالا بودن میانگین نمرات در آزمون تی دو نمونه مستقل، محله مقصودیه از نظر عناصر معماری و شهرسازی در هویت بخشی به فضاهای شهری در وضعیت مطلوب و محله ولیعصر با میانگین پایین نمرات در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. بر اساس ضرایب مسیر در تکنیک معادلات ساختای، در محله مقصودیه،‌ عناصر فرهنگی با مقدار ضریب 541/0 در رتبه اول و عناصر کالبدی و اجتماعی با مقادیر ضریب 365/0 و 242/0 به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارد. در محله ولیعصر عناصر اجتماعی با مقدار ضریب 381/0 در رتبه اول و عناصر کالبدی و فرهنگی با مقادیر ضریب 359/0 و 337/0 به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی و پژوهشی برنامه ریزی شهری

بررسی تاثیر آموزش درس "طراحی معماری و شهرسازی" در عملکرد دانش اموختگان رشته مهندسی عمران (نمونه موردی: فارغ التحصیلان دانشگاه تبریز)

رحمت محمدزاده؛ شفیقه علی اصل ممقانی؛ الهام کاظمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 شهریور 1403

https://doi.org/10.22034/jprd.2024.58865.1066

چکیده

رشته عمران و معماری در بخش ساخت و ساز مکمل یکدیگر هستند. سرفصل مشترک آنها در دانشگاه درس طراحی معماری است. این پژوهش به بررسی تاثیر اموزش درس طراحی معماری و شهرسازی در عملکرد دانش آموختگان رشته مهندسی عمران دانشگاه تبریز در جامعه ی حرفه ای می پردازد. شیوه پژوهش، کیفی- تحلیلی است که با استفاده از مطالعه موردی انجام شده است. همچنین به ... بیشتر رشته عمران و معماری در بخش ساخت و ساز مکمل یکدیگر هستند. سرفصل مشترک آنها در دانشگاه درس طراحی معماری است. این پژوهش به بررسی تاثیر اموزش درس طراحی معماری و شهرسازی در عملکرد دانش آموختگان رشته مهندسی عمران دانشگاه تبریز در جامعه ی حرفه ای می پردازد. شیوه پژوهش، کیفی- تحلیلی است که با استفاده از مطالعه موردی انجام شده است. همچنین به جهت ارزیابی اطلاعات از روش کمی و از تکنیک پیمایش (مشاهده و پرسشنامه) استفاده شده است. مقدار ضریب الفای کرونباخ 0.94 بدست آمد که نشان دهنده این مطلب است که پرسشنامه از پایایی قابل قبولی برخوردار است. برای بررسی نرمال بودن توزیع متغییرات از آزمون کلموگراف-اسمیرنوف استفاده شده است. با توجه به سطوح معنی‌داری به دست آمده نتیجه گرفته می‌شود که هر دو مولفه اصلی اصول و مبانی معماری و اصول و مبانی شهرسازی دارای توزیع نرمال می‌باشند. جهت بررسی وضعیت هر یک از گویه های مورد پژوهش، از طیف استاندارد ارزیابی بازرگان استفاده شده است که اکثرا نسبتا مطلوب هستند. نتایج نشان می دهد تاثیر اموزش طراحی معماری و شهرسازی در عملکرد دانش اموختگان رشته مهندسی عمران دانشگاه تبریز 26.66% ضعیف، 36.66% متوسط و 36.66% خوب است. برای مقایسه تاثیر آموزش مولفه های اصول و مبانی معماری و اصول و مبانی شهرسازی در عملکرد شاغلین عمران دانشگاه تبریز از آزمون T استفاده شده است که به ترتیب 67.26 % و 32.74% است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی و پژوهشی برنامه ریزی شهری

ارزیابی سطح تحقق شاخص‌های شکوفایی شهری در شهر خوی از منظر ساکنین

میرنجف موسوی؛ نیما بایرام‌زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 شهریور 1403

https://doi.org/10.22034/jprd.2024.58697.1065

چکیده

هدف اصلی این پژوهش ارزیابی سطح تحقق شاخص‌های شکوفایی شهری در شهر خوی از منظر ساکنین می‌باشد. پژوهش حاضر از منظر هدف کاربردی و از منظر روش توصیفی-تحلیلی است. در این پژوهش گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی انجام‌گرفته است. جامعه‌ی آماری این پژوهش ساکنین شهر خوی می‌باشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 383 محاسبه شده ... بیشتر هدف اصلی این پژوهش ارزیابی سطح تحقق شاخص‌های شکوفایی شهری در شهر خوی از منظر ساکنین می‌باشد. پژوهش حاضر از منظر هدف کاربردی و از منظر روش توصیفی-تحلیلی است. در این پژوهش گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی انجام‌گرفته است. جامعه‌ی آماری این پژوهش ساکنین شهر خوی می‌باشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 383 محاسبه شده است که به صورت تصادفی ساده در محدوده شهر خوی توزیع گردیده است. روایی پرسشنامه‌ها توسط اساتید رشته جغرافیا و شهرسازی مورد تأیید واقع شده است. پایایی پرسشنامه‌ها توسط آزمون آلفای کرونباخ و با مقدار کلی 862/0 مورد تایید قرار گرفته است. جهت تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های گردآوری شده از نرم‌افزارهای GIS، SPSS و مدل محقق ساخت استفاده شده است این مدل با خوشه‌بندی ابعاد شکوفایی شهری به ارزیابی وضعیت موجود می‌پردازد. در نهایت در جهت ارزیابی ارتباطات درونی ابعاد شکوفایی شهری از مدل تصمیم‌گیری چند شاخصه دیمتل استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که مطابق نتایج مدل تحقق شاخص‌های شکوفایی شهری، شهر خوی با مقدار 7/67 در خوشه متوسط قرار گرفته است که نشانگر این است که مطابق نظر ساکنین این شهر، اقدامات صورت گرفته در این شهر در حوزه‌های بهره‌وری، توسعه زیرساخت، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی، پایداری محیط‌زیست و حکمروایی شهری سبب تحقق شاخص‌های شکوفایی شهری در این شهر نشده‌است. مطابق نتایج مدل دیمتل بعد توسعه زیرساخت با مقدار (D) 332/8 تأثیرگذارترین و بعد کیفیت زندگی با مقدار (R) 526/8 و مقدار (D+R) 520/16 به عنوان تأثیرپذیرترین بعد، بیشترین ارتباط را با سایر ابعاد دارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی و پژوهشی برنامه ریزی شهری

بررسی نابرابری های جنسیتی، تجربیات و موانع حمل و نقل عمومی (محدوده مطالعاتی: کلان‌شهر تبریز)

هادی حکیمی؛ رسا نوبهار قزلجه میدان؛ آیلار حسین زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 مهر 1403

https://doi.org/10.22034/jprd.2024.61403.1091

چکیده

طرح مسئله: مطالعه در مورد روابط جنسیتی و حمل‌ونقل عمومی نقش مهمی در تقویت توسعه اجتماعی و اقتصادی، به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه دارد. به دلیل موقعیت‌های اجتماعی و منافع اقتصادی متفاوت، مردان و زنان برای نیازهای روزانه به‌شدت به حمل‌ونقل عمومی متکی هستند. هدف پژوهش: درنتیجه، بهبود در سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی می‌تواند به‌طور ... بیشتر طرح مسئله: مطالعه در مورد روابط جنسیتی و حمل‌ونقل عمومی نقش مهمی در تقویت توسعه اجتماعی و اقتصادی، به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه دارد. به دلیل موقعیت‌های اجتماعی و منافع اقتصادی متفاوت، مردان و زنان برای نیازهای روزانه به‌شدت به حمل‌ونقل عمومی متکی هستند. هدف پژوهش: درنتیجه، بهبود در سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر سلامت، آموزش و فرصت‌های شغلی برای هر دو جنس تأثیر بگذارد. در این راستا، مطالعه اخیر الزامات فعلی حمل‌ونقل عمومی بر اساس جنسیت را در کلان‌شهر تبریز موردبررسی قرارداده است. روش پژوهش: این تحقیق با استفاده از رویکرد ترکیبی (گروه‌های بحث و پرسش‌نامه‌های آنلاین/کاغذی)، چگونگی تلاقی عواملی مانند سن، ناتوانی و تجربیات شخصی با جنسیت را بررسی می‌کند تا بر الگوهای سفر برای مردان و زنان تأثیر بگذارد. نتایج پژوهش: یافته‌ها نشان می‌دهد که سفرهای زنان به‌طور قابل‌توجهی تحت تأثیر تبعیض جنسیتی، موانع اجتماعی-فرهنگی، نگرانی‌های ایمنی و محدودیت‌های اقتصادی است. درحالی‌که این موانع تأثیرات جنسیتی را برجسته می‌کند، عوامل زمینه‌ای گسترده‌تری مانند هنجارهای اجتماعی-فرهنگی، موقعیت‌های مالی را تأیید می‌کند. این تحلیل نشان می‌دهد که تبعیض جنسیتی، نابرابری‌های اجتماعی-فرهنگی، نگرانی‌های ایمنی و چالش‌های اقتصادی به‌عنوان عوامل تعیین‌کننده کلیدی تجارب حمل‌ونقل زنان عمل می‌کنند. تازه‌های تحقیق: درنهایت، این مطالعه به گفتمان جاری در مورد برابری و دسترسی در حمل‌ونقل کمک می‌کند و از راه‌حل‌هایی دفاع می‌کند که موانع جنسیتی برای استفاده از حمل‌ونقل عمومی را از بین می‌برد و تحرک فراگیر را در شهرها ترویج می‌کند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی و پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی شهری

ارزیابی شکوفایی شهری و شناسایی پیشران‌های کلیدی آن با رویکرد آینده پژوهی ؛ مطالعه موردی: شهر قاین

هادی سلیمانی مقدم؛ سعید حسین آبادی؛ زهرا ابراهیمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 مهر 1403

https://doi.org/10.22034/jprd.2024.62858.1113

چکیده

هدف این پژوهش ارزیابی مؤلفه‌های شکوفایی شهری در وضع موجود و شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر آینده شکوفایی شهری در شهر قاین است. برای ارزیابی وضع موجود از روش میدانی و با ابزار پرسشنامه به سنجش نظرات مردم در مورد شاخص‌های مختلف شکوفایی شهری در 5 بعد بهره‌وری، زیرساخت‌ها،کیفیت زندگی، عدالت و مشارکت و پایداری محیطی پرداخته شد. در این ... بیشتر هدف این پژوهش ارزیابی مؤلفه‌های شکوفایی شهری در وضع موجود و شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر آینده شکوفایی شهری در شهر قاین است. برای ارزیابی وضع موجود از روش میدانی و با ابزار پرسشنامه به سنجش نظرات مردم در مورد شاخص‌های مختلف شکوفایی شهری در 5 بعد بهره‌وری، زیرساخت‌ها،کیفیت زندگی، عدالت و مشارکت و پایداری محیطی پرداخته شد. در این راستا، حجم نمونه 350 نفری از ساکنان این شهر به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. برای تحلیل این داده‌ها از روش T تک نمونه‌ای استفاده شد. نتایج نشان داد که شکوفایی شهری قاین در کل در حد متوسط است. بعد بهره‌وری اقتصادی در حد متوسط، زیرساخت‌ها و پایداری محیطی در حد متوسط به بالا و کیفیت زندگی و مشارکت در حد پایین است. در بخش دوم پژوهش، با بهره‌گیری از نظر متخصصان و با استفاده از روش تحلیل اثرات متقاطع( ساختاری) در نرم‌افزار MICMAC به دسته‌بندی عوامل مؤثر بر شکوفایی شهری و شناسایی پیشران‌‌های کلیدی مؤثر بر آینده شکوفایی شهری در شهر قاین پرداخته شد. به‌گونه‌ای که متغیرهای شکوفایی به 5 دسته عوامل تأثیرگذار، تأثیرپذیر، دووجهی، مستقل و تنظیمی تقسیم شدند. در نهایت تأثیرگذارترین متغیرها بر اساس مجموع تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم شناسایی شدند که شامل این موارد می‌شود: ظرفیت راه‌اندازی کسب‌وکارهای جدید، مشارکت مردم در امور شهر، فرصت‌های شغلی،سیستم آب‌رسانی، ظرفیت بازار شهر برای پاسخگویی به نیاز شهر، اوقات فراغت، درآمد خانوارها،کیفیت معابر، امکانات گردشگری،کیفیت مدارس، فرصت‌های شغلی برای زنان، دسترسی به پارک، کتابخانه‌های عمومی ، دسترسی به اینترنت و سیستم حمل‌ونقل و توان مردم برای خرید خانه

مشاهده مقاله

مقاله علمی و پژوهشی برنامه ریزی شهری

شناسایی مولفه‌های مدیریت کیفیت فراگیر در رابطه با رقابت‌پذیری گردشگری با مدل DPSIR ( مراکز اقامتی شهر تبریز)

فریدون بابایی اقدم؛ رحیم حیدری چیانه؛ قاسم رحیمی فرد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 مهر 1403

https://doi.org/10.22034/jprd.2024.59751.1073

چکیده

گردشگری به‌عنوان یک عامل در رقابت‌پذیری شهری مطرح است. شناخت عوامل بهبوددهندۀ رقابت‌پذیری شهری از طریق گردشگری در بازارهای ملی و بین‌المللی موجب تسهیل برنامه‌ریزی برای توسعة شهرها می‌شود. یکی از ابزارهای مناسب برای ایجاد سازمانی پویا و هدفمند به‌کارگرفتن الگوهای مدیریتی نو به‌ویژه مدیریت کیفیت جامع است. هدف مدیریت کیفیت جامع، ... بیشتر گردشگری به‌عنوان یک عامل در رقابت‌پذیری شهری مطرح است. شناخت عوامل بهبوددهندۀ رقابت‌پذیری شهری از طریق گردشگری در بازارهای ملی و بین‌المللی موجب تسهیل برنامه‌ریزی برای توسعة شهرها می‌شود. یکی از ابزارهای مناسب برای ایجاد سازمانی پویا و هدفمند به‌کارگرفتن الگوهای مدیریتی نو به‌ویژه مدیریت کیفیت جامع است. هدف مدیریت کیفیت جامع، ایجاد تحول در شیوه عملکرد و فعالیت‌های سازمانی است؛ لذا می‌بایست به‌منظور درک صحیح از اهمیت مدیریت کیفیت جامع و میزان اثربخشی آن، باوری عمیق نسبت به مفاهیم، فلسفه و همچنین مبانی اصولی آن ایجاد شود. هدف از این پژوهش شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر در پیاده‌سازی مدیریت کیفیت جامع دررابطه‌با رقابت‌پذیری گردشگری با استفاده از مدل DPSIR در مراکز اقامتی تبریز است. این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی است که از میان 14 نفر از خبرگان( اساتید و متخصصان رشته برنامه ریزی شهری- مدیریت- هتلداری) در خصوص موضوع پژوهش به روش نمونه‌گیری هدفمند برگزیده شدند. ابتدا از سه اصول مطرح و معروف مدیریت کیفیت فراگیر (اصول چهارده‌گانه دمینگ - نظریه سینک - اصول شش‌گانه رجب‌بیگی و سلیمی) برای پرسش‌شوندگان سؤال‌هایی از طریق پرسش‌نامه و مصاحبه پرسیده شد و پس از جمع‌آوری اطلاعات، از مدل DPSIR بهره گرفته شد و سپس با استفاده از روش موردنظر (اصول شش‌گانه رجب‌بیگی و سلیمی) و متغیرهای تأثیرگذار آن (تعهد، رضایت مشتری، واقع‌گرایی، مشارکت و همکاری، آموزش، بهبود مستمر) دررابطه‌با رقابت‌پذیری گردشگری شهری در مراکز تبریز شناسایی شد.

مشاهده مقاله

دوره 3 (1403)

دوره 2 (1402)

دوره 1 (1401)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان