مقاله علمی و پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
علی حسینی؛ محمدرسول ظفری؛ علی صابری
چکیده
گذار از دیدگاه حکمرانی با نگاه بالا به پایین و متمرکز مدیریتی به‌سوی دیدگاه فراسنتیِ مردم مبنا با رویکردی پایین به بالا و دیدگاه مشارکتی منسجم و یکپارچه یکی از مهمترین تغییرات دو قرن گذشته تا به امروز بوده است. در دوران معاصر به‌جای مدیریت بسته و انحصاری، دیدگاهی باز با نقش دادن به همه ارکان دخیل حاکم شد. با هدف پژوهش حاضر بررسی ...
بیشتر
گذار از دیدگاه حکمرانی با نگاه بالا به پایین و متمرکز مدیریتی به‌سوی دیدگاه فراسنتیِ مردم مبنا با رویکردی پایین به بالا و دیدگاه مشارکتی منسجم و یکپارچه یکی از مهمترین تغییرات دو قرن گذشته تا به امروز بوده است. در دوران معاصر به‌جای مدیریت بسته و انحصاری، دیدگاهی باز با نقش دادن به همه ارکان دخیل حاکم شد. با هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت موجود مؤلفه‌های حکمروایی شهری و تبیین نقش و اثرگذاری آن‌ها در تحقق‌پذیری بازآفرینی بافت فرسوده شهرکرد می‌پردازد. نتایج بررسی‌ها نشان داد وضعیت ابعاد و شاخص‌های حکمروایی شهری و بازآفرینی در بافت فرسوده شهرکرد مناسب نیست. مطابق نتایج به دست آمده از آزمون‌های آماری بین شاخص‌های حکمروایی مطلوب شهری و بازآفرینی اجتماع‌محور رابطه معناداری وجود دارد و شاخص‌های حکمروایی بر بازآفرینی بافت فرسوده شهرکرد تأثیر مثبتی دارند. همچنین با توجه به نتایج حاصل از معادلات ساختاری در تایید رابطه معنادار و مثبت بین حکمروایی شهری و مولفه‌های آن با مولفه‌های بازآفرینی، حکمروایی شهری بیشترین تاثیرگذاری را بر بعد زیست‌محیطی بازآفرینی دارد. در بین مولفه‌های حکمروایی شهری نیز، مولفه‌های پاسخ‌گویی و اجماع‌گرایی اثرگذاری بیش‌تری بر ابعاد مورد مطالعه بازآفرینی دارند. در حالی‌که قانونمندی و مسئولیت‌پذیری نسبت به دیگر مولفه‌ها اثرگذاری پایینی در پیش‌گویی بازآفرینی شهری داشته‌اند. برای بهبود وضعیت بازآفرینی در بافت فرسوده شهرکرد، نیاز به تغییر رویکرد مدیریتی و توجه بیشتر به خواست و نظر ساکنان است. ایجاد فضاهای جدید باید با توجه به فرهنگ و خواست مردم صورت گیرد تا حس تعلق و آرامش اجتماعی افزایش یابد.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی روستایی
محمد اکبرپور؛ مهرداد کارگر
چکیده
تغییر کاربری در اراضی کشاورزی مشکلات گوناگونی را درپی دارد. از جمله مشکلاتی که تغییر کاربری اراضی کشاورزی دارد، این است که روستا دچار تغییرات فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، و زیست‌محیطی می‌گردد. پژوهش حاضر از نظر روش شناسی از نوع تبیینی علی و به روش پیمایشی است. این پژوهش با هدف کلی تحلیل عوامل مؤثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی روستاهای ...
بیشتر
تغییر کاربری در اراضی کشاورزی مشکلات گوناگونی را درپی دارد. از جمله مشکلاتی که تغییر کاربری اراضی کشاورزی دارد، این است که روستا دچار تغییرات فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، و زیست‌محیطی می‌گردد. پژوهش حاضر از نظر روش شناسی از نوع تبیینی علی و به روش پیمایشی است. این پژوهش با هدف کلی تحلیل عوامل مؤثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی روستاهای پیراشهری شهرستان جوانرود انجام شده است و به بررسی عوامل موثر بر پیدایش تغییرات کاربری اراضی می پردازد. در این پژوهش از دو روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر را مدیران محلی(شوراها و دهیاران) ساکن در 13 نقطه روستایی پیراشهری شهرستان جوانرود تشکیل می دهند که به دلیل داشتن مسئولیت نظارت و کنترل تغییرکاربری اراضی در مناطق روستایی انتخاب شدند. یافتههای این پژوهش نشان داد که عوامل اقتصادی، قانونی، فرهنگی- اجتماعی، اداری و سازمانی، و اقلیمی- زیست‌محیطی بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی اثرگذار هستند. همچنین، بررسی نوع تغییر کاربری حاکی از آن بود که بیشترین میزان مربوط به گردشگری و پس از آن مسکونی، تجاری، و صنعتی میباشد. برپایه‌ی یافتههای این پژوهش می‌توان گفت که لازم است مقررات و ضوابط مربوط به تغییر کاربری اراضی کشاورزی بازنگری و اصلاح گردد و بر اجرای درست آن نظارت لازم صورت گیرد. همچنین جدیت مدیران، مشارکت مردم، و همراهی مسئولان محلی در این زمینه اهمیت زیادی دارد.
مقاله علمی و پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
هانیه اسدزاده؛ تاج الدین کرمی
چکیده
گذر به اقتصاد شهرپایه و جهانی شدن شهرها، دولت‌ها را ملزم به تغییر رویکردهای سنتی و انطباق با شرایط جهانی جدید کرده است. کلانشهرها و مناطق شهری، به‌عنوان گره‌گاه‌های اصلی اقتصاد جهانی، ظرفیت بالقوه‌ای برای ایفای نقش‌های فراملی و جهانی دارند. این مناطق می‌توانند با ایجاد شرایط رقابتی، به تقویت اقتصاد ملی و پیونددهی اقتصاد محلی، ...
بیشتر
گذر به اقتصاد شهرپایه و جهانی شدن شهرها، دولت‌ها را ملزم به تغییر رویکردهای سنتی و انطباق با شرایط جهانی جدید کرده است. کلانشهرها و مناطق شهری، به‌عنوان گره‌گاه‌های اصلی اقتصاد جهانی، ظرفیت بالقوه‌ای برای ایفای نقش‌های فراملی و جهانی دارند. این مناطق می‌توانند با ایجاد شرایط رقابتی، به تقویت اقتصاد ملی و پیونددهی اقتصاد محلی، ملی و جهانی تبدیل شوند. هدف این تحقیق بررسی نقش الگوی دولت توسعه‌گرا در پیوستن کلانشهرهای ایران به شبکه شهرهای جهانی و ارائه راهبردهای عملی برای تحقق این امر است. تحقیق حاضر از نظر هدف، بنیادی و به لحاظ روش‌شناسی، توصیفی-تحلیلی است. داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز از طریق روش‌های اسنادی و پیمایشی جمع‌آوری شده و نمونه آماری شامل 33 نفر از خبرگان حوزه شهری است که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS25 و آزمون‌های کولموگروف-اسمیرنوف و تحلیل مسیر استفاده شد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که الگوی دولت توسعه‌گرا در ایران به دلیل ناهماهنگی در سیاست خارجی، شرایط داخلی و وضعیت نخبگان حاکم تاکنون امکان موفقیت نداشته است. تحلیل نظر خبرگان نیز تأیید می‌کند که این الگو گزینه مناسبی برای پیوند دادن کلانشهرهای ایران به شبکه شهرهای جهانی است. اراده حاکمیت به‌عنوان مهمترین متغیر مستقل و میانجی در شکل‌گیری و موفقیت دولت توسعه‌گرا در ایران شناسایی شد. در نهایت، مدل نظری برای پیاده‌سازی این الگو در ایران ارائه شد که می‌تواند به سیاست‌گذاران کمک کند تا راهبردهای عملی مناسبی برای پیوند اقتصاد ملی با شبکه اقتصاد جهانی تدوین کنند.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
هادی حکیمی؛ رسا نوبهار قزلجه میدان؛ آیلار حسین زاده
چکیده
طرح مسئله: مطالعه در مورد روابط جنسیتی و حمل‌ونقل عمومی نقش مهمی در تقویت توسعه اجتماعی و اقتصادی، به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه دارد. به دلیل موقعیت‌های اجتماعی و منافع اقتصادی متفاوت، مردان و زنان برای نیازهای روزانه به‌شدت به حمل‌ونقل عمومی متکی هستند. هدف پژوهش: درنتیجه، بهبود در سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی می‌تواند به‌طور ...
بیشتر
طرح مسئله: مطالعه در مورد روابط جنسیتی و حمل‌ونقل عمومی نقش مهمی در تقویت توسعه اجتماعی و اقتصادی، به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه دارد. به دلیل موقعیت‌های اجتماعی و منافع اقتصادی متفاوت، مردان و زنان برای نیازهای روزانه به‌شدت به حمل‌ونقل عمومی متکی هستند. هدف پژوهش: درنتیجه، بهبود در سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر سلامت، آموزش و فرصت‌های شغلی برای هر دو جنس تأثیر بگذارد. در این راستا، مطالعه اخیر الزامات فعلی حمل‌ونقل عمومی بر اساس جنسیت را در کلانشهر تبریز موردبررسی قرارداده است. روش پژوهش: این تحقیق با استفاده از رویکرد ترکیبی (گروه‌های بحث و پرسش‌نامه‌های آنلاین/کاغذی)، چگونگی تلاقی عواملی مانند سن، ناتوانی و تجربیات شخصی با جنسیت را بررسی می‌کند تا بر الگوهای سفر برای مردان و زنان تأثیر بگذارد. نتایج پژوهش: یافته‌ها نشان میدهد که سفرهای زنان به‌طور قابل‌توجهی تحت تأثیر تبعیض جنسیتی، موانع اجتماعی-فرهنگی، نگرانی‌های ایمنی و محدودیت‌های اقتصادی است. درحالی‌که این موانع تأثیرات جنسیتی را برجسته می‌کند، عوامل زمینه‌ای گسترده‌تری مانند هنجارهای اجتماعی-فرهنگی، موقعیت‌های مالی را تأیید می‌کند. این تحلیل نشان میدهد که تبعیض جنسیتی، نابرابری‌های اجتماعی-فرهنگی، نگرانی‌های ایمنی و چالش‌های اقتصادی به‌عنوان عوامل تعیین‌کننده کلیدی تجارب حمل‌ونقل زنان عمل می‌کنند. تازه‌های تحقیق: درنهایت، این مطالعه به گفتمان جاری در مورد برابری و دسترسی در حمل‌ونقل کمک می‌کند و از راه‌حل‌هایی دفاع می‌کند که موانع جنسیتی برای استفاده از حمل‌ونقل عمومی را از بین می‌برد و تحرک فراگیر را در شهرها ترویج می‌کند.
مقاله علمی و پژوهشی
طراحی شهری
مینا زادعابد شاقاجی؛ سارا سلیمانی
چکیده
بازارها به‌عنوان فضاهای جمعی و عناصر حیاتی در ساختار شهری، نقش قابل توجهی در تداوم حیات اجتماعی-فرهنگی شهرها ایفا می‌کنند. دلبستگی به مکان، به عنوان عاملی کلیدی در افزایش رضایتمندی کاربران، وفاداری به فضا و تداوم حضور مخاطبان، نیازمندبررسی عمیق ابعاد تأثیرگذار است. این پژوهش با هدف سنجش ابعاد مؤثر بر دلبستگی به مکان در بازار قیصریه ...
بیشتر
بازارها به‌عنوان فضاهای جمعی و عناصر حیاتی در ساختار شهری، نقش قابل توجهی در تداوم حیات اجتماعی-فرهنگی شهرها ایفا می‌کنند. دلبستگی به مکان، به عنوان عاملی کلیدی در افزایش رضایتمندی کاربران، وفاداری به فضا و تداوم حضور مخاطبان، نیازمندبررسی عمیق ابعاد تأثیرگذار است. این پژوهش با هدف سنجش ابعاد مؤثر بر دلبستگی به مکان در بازار قیصریه اصفهان – نمونه‌ای شاخص از فضاهای شهری با پیشینه‌ای تاریخی – به روش ترکیبی (اکتشافی) و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و پرسشنامه انجام شده است. جامعه آماری شامل ۳۸۴ نفر از کاربران فعال فضا (کسبه، خریداران، ساکنان و شاغلان) است که با روش نمونه‌گیری تصادفی و بر اساس فرمول کوکران انتخاب شدند. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS26 و آزمون‌های آماری تحلیل گردید. یافته‌ها نشان‌دهنده وضعیت مطلوب بازار قیصریه از منظر شاخص دلبستگی به مکان است. چهار بعد اصلی شناسایی‌شده – هویت‌مکانی، دلبستگی‌عاطفی، وابستگی به مکان و پیوند اجتماعی – در کنار عوامل فردی و زمانی، چارچوب این ارزیابی را تشکیل می‌دهند. بر اساس تحلیل‌های آماری، مؤلفه‌های عاطفه مکانی (با اولویت اول) و هویت مکانی بیشترین تأثیر را در شکل‌گیری حس دلبستگی داشته‌اند، در حالی که وابستگی به مکان و پیوند اجتماعی با اختلافی معنادار، نقش کمتری ایفا کرده‌اند. این نتایج بر اهمیت غلبه ابعاد عاطفی-هویتی بر ابعاد عملکردی در فضاهای تاریخی-فرهنگی تأکید دارد و لزوم توجه به این شاخص‌ها را در برنامه‌ریزی‌های احیا و نگهداشت بافت‌های شهری آشکار می‌سازد. مطالعه حاضر الگویی کاربردی برای طراحی و بازآفرینی فضاهای تجاری-تاریخی ارائه میدهد که قادر است پلی میان نیازهای معاصر و اصالت مکانی برقرار کند.
مقاله علمی و پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
محمدرضا پورمحمدی؛ شهریور روستایی؛ لعیا حسینی فرد
چکیده
توجه به وجود عناصر معماری در فضاهای شهری بر هویت تاثیر می‌گذارد. به‌طوری‌که عدم توجه به آن منجر به آشفتگی در فضاهای شهری می‌شود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، مطالعه تطبیقی عناصر معماری و شهرسازی در هویتبخشی به فضاهای شهری دو محله بافت متمایز تاریخی و نوساز در کلانشهر تبریز میباشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت، ...
بیشتر
توجه به وجود عناصر معماری در فضاهای شهری بر هویت تاثیر می‌گذارد. به‌طوری‌که عدم توجه به آن منجر به آشفتگی در فضاهای شهری می‌شود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، مطالعه تطبیقی عناصر معماری و شهرسازی در هویتبخشی به فضاهای شهری دو محله بافت متمایز تاریخی و نوساز در کلانشهر تبریز میباشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی – تحلیلی بر اساس شاخص‌های سه گانه کالبدی، فرهنگی و اجتماعی میباشد. بنابراین از روش پیمایش و پرسشنامه بسته بر اساس طیف لیکرت، استفاده شده‌است. جامعه آماری این پژوهش نیز بر اساس جمعیت دو محله طبق بلوک‌های آماری سال 1395 و فرمول کوکران، 380 نفر محاسبه شده‌است. برای تحلیل متغیرها، از نرم افزار SPSS و آزمون T دو نمونه مستقل و مدل‌‌سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار Smart PLS 4 استفاده شده‌است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که بر اساس بالا بودن میانگین نمرات در آزمون تی دو نمونه مستقل، محله مقصودیه از نظر عناصر معماری و شهرسازی در هویت بخشی به فضاهای شهری در وضعیت مطلوب و محله ولیعصر با میانگین پایین نمرات در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. بر اساس ضرایب مسیر در تکنیک معادلات ساختای، در محله مقصودیه، عناصر فرهنگی با مقدار ضریب 541/0 در رتبه اول و عناصر کالبدی و اجتماعی با مقادیر ضریب 365/0 و 242/0 به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارد. در محله ولیعصر عناصر اجتماعی با مقدار ضریب 381/0 در رتبه اول و عناصر کالبدی و فرهنگی با مقادیر ضریب 359/0 و 337/0 به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارد.
