مقاله علمی و پژوهشی
ناهیده رضائی؛ رحمت محمدزاده
چکیده
این مقاله درصدد بررسی کیفیت فضاهای باز و سبز در مجتمع‌های مسکونی شهر جدید سهند تبریز است. باگذشت اعصار و تحول سبک زندگی بشری، همچنان طبیعیت و فضای سبز به‌مثابه عنصری اساسی در زندگی افراد قلمداد می‌شود. حیات و سرزندگی شهر اساسا با فضاهای محیطی در ارتباط بوده و به‌همین جهت، این عوامل در اغلب شهرها به‌مثابه شاخص مهم در ارزیابی‌های ...
بیشتر
این مقاله درصدد بررسی کیفیت فضاهای باز و سبز در مجتمع‌های مسکونی شهر جدید سهند تبریز است. باگذشت اعصار و تحول سبک زندگی بشری، همچنان طبیعیت و فضای سبز به‌مثابه عنصری اساسی در زندگی افراد قلمداد می‌شود. حیات و سرزندگی شهر اساسا با فضاهای محیطی در ارتباط بوده و به‌همین جهت، این عوامل در اغلب شهرها به‌مثابه شاخص مهم در ارزیابی‌های زیست‌محیطی محسوب می‌شود. با این وجود، در اغلب شهرها، به این مهم توجه نشده و غالبا مساکن بدون فضاهای باز و سبز لازم توسعه می‌یابند. مقاله حاضر به روش پیمایشی و از نوع توصیفی - مقطعی انجام گرفته است. 330 خانوار ساکن به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه بود. در تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و تحلیلی استفاده شد. کلیه تحلیل‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS 13.0 انجام پذیرفت. یافتههای بهدست آمده در رابطه با هدف کلی پژوهش بیانگر آن بود که بیشترین درصد (9/47) از واحدهای مورد پژوهش، کیفیت فضاهای باز و سبز در فضاهای مسکونی شهر جدید سهند را نیمه مطلوب و کمترین درصد (1/9)، نامطلوب ارزیابی نموده‌اند. میانگین و انحراف معیار نمرات واحدهای مورد پژوهش در رابطه با وضعیت فضاهای باز و سبز واحدهای مورد پژوهش به ترتیب 055/88 و 133/21 میباشد. در شهر جدید سهند به منظور ایجاد جذبه و تقویت جمعیت پذیری آن، علاوه بر ارتقاء کیفی فضاهای باز و سبز عمومی، بایستی در راستای آسایش اقلیمی به جنبه‌های محیطی و خرده اقلیمی و نیز کیفیت طراحی فضاهای باز و سبز مجتمع‌های مسکونی بیش از پیش توجه گردد.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
رحمت محمدزاده؛ شفیقه علی اصل ممقانی؛ الهام کاظمی
چکیده
رشته عمران و معماری در بخش ساخت و ساز مکمل یکدیگر هستند. سرفصل مشترک آنها در دانشگاه درس طراحی معماری است. این پژوهش به بررسی تاثیر اموزش درس طراحی معماری و شهرسازی در عملکرد دانش آموختگان رشته مهندسی عمران دانشگاه تبریز در جامعه ی حرفه ای می پردازد. شیوه پژوهش، کیفی- تحلیلی است که با استفاده از مطالعه موردی انجام شده است. همچنین به ...
بیشتر
رشته عمران و معماری در بخش ساخت و ساز مکمل یکدیگر هستند. سرفصل مشترک آنها در دانشگاه درس طراحی معماری است. این پژوهش به بررسی تاثیر اموزش درس طراحی معماری و شهرسازی در عملکرد دانش آموختگان رشته مهندسی عمران دانشگاه تبریز در جامعه ی حرفه ای می پردازد. شیوه پژوهش، کیفی- تحلیلی است که با استفاده از مطالعه موردی انجام شده است. همچنین به جهت ارزیابی اطلاعات از روش کمی و از تکنیک پیمایش (مشاهده و پرسشنامه) استفاده شده است. مقدار ضریب الفای کرونباخ 0.94 بدست آمد که نشان دهنده این مطلب است که پرسشنامه از پایایی قابل قبولی برخوردار است. برای بررسی نرمال بودن توزیع متغییرات از آزمون کلموگراف-اسمیرنوف استفاده شده است. با توجه به سطوح معنی‌داری به دست آمده نتیجه گرفته می‌شود که هر دو مولفه اصلی اصول و مبانی معماری و اصول و مبانی شهرسازی دارای توزیع نرمال می‌باشند. جهت بررسی وضعیت هر یک از گویه های مورد پژوهش، از طیف استاندارد ارزیابی بازرگان استفاده شده است که اکثرا نسبتا مطلوب هستند. نتایج نشان می دهد تاثیر اموزش طراحی معماری و شهرسازی در عملکرد دانش اموختگان رشته مهندسی عمران دانشگاه تبریز 26.66% ضعیف، 36.66% متوسط و 36.66% خوب است. برای مقایسه تاثیر آموزش مولفه های اصول و مبانی معماری و اصول و مبانی شهرسازی در عملکرد شاغلین عمران دانشگاه تبریز از آزمون T استفاده شده است که به ترتیب 67.26 % و 32.74% است.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
فریدون امیدی؛ محمد امین میاحی
چکیده
زمینه و هدف: گسترش و افزایش بی رویه جمعیت شهرها، تغییر الگوی مصرف و ازدیاد پسماند و نبود روشهای علمی موثر در امر جمع آوری و دفع پسماندهای شهری، این موضوع را به عنوان یکی از معضلات جوامع شهری در آورده است. این تحقیق با هدف طراحی مدل مدیریت پسماند شهری مبتنی بر فناوری های نوین انجام شده است.
روش بررسی: این تحقیق از نوع تحقیقات آمیخته(کیفی- ...
بیشتر
زمینه و هدف: گسترش و افزایش بی رویه جمعیت شهرها، تغییر الگوی مصرف و ازدیاد پسماند و نبود روشهای علمی موثر در امر جمع آوری و دفع پسماندهای شهری، این موضوع را به عنوان یکی از معضلات جوامع شهری در آورده است. این تحقیق با هدف طراحی مدل مدیریت پسماند شهری مبتنی بر فناوری های نوین انجام شده است.
روش بررسی: این تحقیق از نوع تحقیقات آمیخته(کیفی- کمی)،کاربردی و از لحاظ روش توصیفی- پیمایشی می باشد. 20 نفر خبره به روش هدفمند انتخاب شدند. جامعه آماری بخش کمی شامل شهروندان شهر دزفول است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر به روش تصادفی در دسترس انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل اطلاعات در بخش کیفی با استفاده از روش گراندد تئوری و در بخش کمی از معادلات ساختاری استفاده گردیده است.
یافته ها: نتایج نشان داد شاخص ساختار فرهنگی- اجتماعی، رهبری نوین و استفاده از دستورالعمل ها به عنوان مقوله‌های زمینهای، شرایط محیطی و اقلیمی، هوشمندسازی مسیر مدیریت پسماند و اعتمادسازی به عنوان شرایط علی، ایجاد زیرساخت های مناسب، تحلیل هوشمند وآموزش به عنوان مقوله‌های راهبردها، چالش های مدیریت و انسانی، ساختاری و زیست محیطی به عنوان مقوله‌های مداخله‌گر در طراحی مدل مدیریت پسماند شهری مبتنی بر فناوری های نوین انتخاب شدند.
نتیجه گیری: می توان با بهبود ساختار مدیریتی، افزایش آگاهی عمومی و بهبود سلامت انسانی و محیطی و بهره گیری از فناوری های نوین موجبات اثربخشی روش های مدیریت پسماند را فراهم ساخت.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
اکبر رحیمی؛ المیرا دواتگر خرسند
چکیده
با گسترش شهرنشینی و تعامل افراد با فضاهای عمومی شهرها، کیفیت زندگی شهرنشینان به کیفیت فضاهای شهری گره خورده است. بدین ترتیب ضروری است که تمامی قسمت‌های مختلف یک شهر از خدمات شهری با کیفیت برخوردار باشند. با این حال تنش‌هایی مبنی بر کیفیت فضاهای عمومی، در مناطق مختلف شهرها دیده می‌شود که ممکن است عدالت فضایی را تحت تاثیر قرار دهد ...
بیشتر
با گسترش شهرنشینی و تعامل افراد با فضاهای عمومی شهرها، کیفیت زندگی شهرنشینان به کیفیت فضاهای شهری گره خورده است. بدین ترتیب ضروری است که تمامی قسمت‌های مختلف یک شهر از خدمات شهری با کیفیت برخوردار باشند. با این حال تنش‌هایی مبنی بر کیفیت فضاهای عمومی، در مناطق مختلف شهرها دیده می‌شود که ممکن است عدالت فضایی را تحت تاثیر قرار دهد و تجربه‌های متفاوت از زندگی شهری برای ساکنین مناطق مختلف یک شهر پدید آید. باتوجه به اهمیت این موضوع، مطالعه حاضر به بررسی کیفیت فضاهای عمومی مناطق مختلف شهر تبریز پرداخته است. اطلاعات مورد نیاز برای این پژوهش که ماهیت توصیفی- تحلیلی دارد، با استفاده از پرسشنامه و به‌طور تصادفی جمع‌آوری گردیده است. سوالات پرسشنامه در 2 بخش عمده شامل اطلاعات فردی و بخش سوالات مربوط به متغیرهای تحقیق تشکیل شده است. زیرساخت‌های فیزیکی، قابلیت دسترسی، شرایط فرهنگی و امنیت عینی و ذهنی متغیرهای این پژوهش را تشکیل دادهاند. داده‌های حاصل از پرسشنامه‌ها با استفاده از تحلیل لکه‌های داغ و شاخص موران در نرم افزار ARC GIS مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان‌دهنده این است که تفاوت معنی‌داری میان کیفیت فضاهای عمومی مناطق مختلف شهر تبریز وجود دارد، بهطوریکه منطقه 2، 5 و 1 با کیفیت‌ترین مناطق و منطقه 8، 10، 4 و 6 کم‌کیفیت‌ترین مناطق شهر تبریز از دیدگاه ساکنین شناخته شده‌اند.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
میرنجف موسوی؛ نیما بایرام‌زاده
چکیده
هدف اصلی این پژوهش ارزیابی سطح تحقق شاخص‌های شکوفایی شهری در شهر خوی از منظر ساکنین میباشد. پژوهش حاضر از منظر هدف کاربردی و از منظر روش توصیفی-تحلیلی است. در این پژوهش گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی انجام‌گرفته است. جامعه‌ی آماری این پژوهش ساکنین شهر خوی میباشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 383 محاسبه شده ...
بیشتر
هدف اصلی این پژوهش ارزیابی سطح تحقق شاخص‌های شکوفایی شهری در شهر خوی از منظر ساکنین میباشد. پژوهش حاضر از منظر هدف کاربردی و از منظر روش توصیفی-تحلیلی است. در این پژوهش گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی انجام‌گرفته است. جامعه‌ی آماری این پژوهش ساکنین شهر خوی میباشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 383 محاسبه شده است که به صورت تصادفی ساده در محدوده شهر خوی توزیع گردیده است. روایی پرسشنامه‌ها توسط اساتید رشته جغرافیا و شهرسازی مورد تأیید واقع شده است. پایایی پرسشنامه‌ها توسط آزمون آلفای کرونباخ و با مقدار کلی 862/0 مورد تایید قرار گرفته است. جهت تجزیهوتحلیل داده‌های گردآوری شده از نرم‌افزارهای GIS، SPSS و مدل محقق ساخت استفاده شده است این مدل با خوشه‌بندی ابعاد شکوفایی شهری به ارزیابی وضعیت موجود می‌پردازد. در نهایت در جهت ارزیابی ارتباطات درونی ابعاد شکوفایی شهری از مدل تصمیم‌گیری چند شاخصه دیمتل استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که مطابق نتایج مدل تحقق شاخص‌های شکوفایی شهری، شهر خوی با مقدار 7/67 در خوشه متوسط قرار گرفته است که نشانگر این است که مطابق نظر ساکنین این شهر، اقدامات صورت گرفته در این شهر در حوزه‌های بهره‌وری، توسعه زیرساخت، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی، پایداری محیط‌زیست و حکمروایی شهری سبب تحقق شاخص‌های شکوفایی شهری در این شهر نشده‌است. مطابق نتایج مدل دیمتل بعد توسعه زیرساخت با مقدار (D) 332/8 تأثیرگذارترین و بعد کیفیت زندگی با مقدار (R) 526/8 و مقدار (D+R) 520/16 به عنوان تأثیرپذیرترین بعد، بیشترین ارتباط را با سایر ابعاد دارد.
مقاله علمی و پژوهشی
محدثه معینی فر
چکیده
پیوند میان استیفای حق‌های شهروندان و حکمرانی که در حق به شهر به اوج ظهور و بروز خود رسیده، امری غیرقابل‌انکار است و بدین ترتیب، حق به شهر و حکمرانی محلی دو روی یک سکه خواهند بود. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال‌هاست که مفهوم، ابعاد و محتوای حق به شهر در حقوق ایران چیست و این حق چه نسبت و رابطه‌ای با حکمرانی مبتنی ...
بیشتر
پیوند میان استیفای حق‌های شهروندان و حکمرانی که در حق به شهر به اوج ظهور و بروز خود رسیده، امری غیرقابل‌انکار است و بدین ترتیب، حق به شهر و حکمرانی محلی دو روی یک سکه خواهند بود. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال‌هاست که مفهوم، ابعاد و محتوای حق به شهر در حقوق ایران چیست و این حق چه نسبت و رابطه‌ای با حکمرانی مبتنی بر پایداری دارد؟
حق به شهر امری اعتباری است که متعلقِ آن، شهر و امکانات مادی و معنوی درون آن است که معیارهای متفاوتی را میتوان برای تعیین ابعاد و محتوای آن برشمرد، مانند قانون و عرف خاص که البته معیار دوم برایآنکه اعتبار یابد، باید به تصویب قانونگذار برسد. صاحبان این حق، مردم و متعهد آن نیز دولت و بخشی از آن یعنی شهرداریها و سازمانهای مشابه و خود مردم هستند. حکمرانی مبتنی بر پایداری با روشهایی چون رفع ابهامهای حق به شهر و ایجاد شرایط استیفای این حق از طریق دستیابی به اهداف خود میتواند به استیفای حق به شهر کمک نماید.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
خدیجه رضائی؛ محمدباقر بهشتی
چکیده
عوارض بخش مسکن به خصوص در دهه اخیر و در شهرهای بزرگ کشور، یک عامل تأثیرگذار بر قیمت و عرضه مسکن، قلمداد می شود. این پژوهش بر آن است تا شاخص های موثر عوارض شهرداری بر عرضه مسکن را از دیدگاه خبرگان فعال در حوزه مسکن در کلانشهر تبریز مورد بررسی قرار دهد. به منظور شناسایی شاخص ها، از مصاحبه با خبرگان حوزه ساخت و مسکن استفاده شد. پس از استخراج ...
بیشتر
عوارض بخش مسکن به خصوص در دهه اخیر و در شهرهای بزرگ کشور، یک عامل تأثیرگذار بر قیمت و عرضه مسکن، قلمداد می شود. این پژوهش بر آن است تا شاخص های موثر عوارض شهرداری بر عرضه مسکن را از دیدگاه خبرگان فعال در حوزه مسکن در کلانشهر تبریز مورد بررسی قرار دهد. به منظور شناسایی شاخص ها، از مصاحبه با خبرگان حوزه ساخت و مسکن استفاده شد. پس از استخراج شاخصها، پرسشنامه ای بر مبنای رویکرد دلفی فازی طراحی و در اختیار خبرگان قرار داده شد. نمونه نهایی، شامل تعداد 14 نفر از استادان و فعالان حوزه ساخت با حداقل 5 سال سابقه کاری در حوزه ساخت و مسکن بودند. با بررسی انجام گرفته، تعداد 114 شاخص اولیه استخراج شدند و پس از اجرای سه مرحله دلفی فازی و رسیدن به اجماع نظر خبرگان، تعداد 68 شاخص نهایی به عنوان شاخصه های عواض شهرداری مؤثر بر عرضه مسکن شناسایی شدند.
با توجه به نتایج به دست آمده، خبرگان بر این باورند که، علی رغم این امر که افزایش عوارض منجر به افزایش درآمد شهرداری شده است، از سوی دیگر، عواملی مانند افزایش هزینه ها، رانت و رشوه خواری، هزینه های شهرداری و ناکارآمدی درآمد شهرداری را افزایش داده است. همچنین، بوروکراسی های اداری پیچیده، عدم شفافیت در مقدار عوارض و هزینه مرتبط با آن، تمرکز در مناطق خاص شهری، ضعف فرهنگ شهرنشینی و گسترش شهری، عدم استفاده دقیق از بافت های فرسوده، همگی از جمله شاخصه های عوارض شهرداری تأثیرگذار بر تغییرات قیمت و عرضه مسکن هستند.
مقاله علمی و پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
محمدرضا پورمحمدی؛ شهریور روستایی؛ لعیا حسینی فرد
چکیده
توجه به وجود عناصر معماری در فضاهای شهری بر هویت تاثیر می‌گذارد. بهطوریکه عدم توجه به آن منجر به آشفتگی در فضاهای شهری می‌شود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، مطالعه تطبیقی عناصر معماری و شهرسازی در هویتبخشی به فضاهای شهری دو محله بافت متمایز تاریخی و نوساز در کلانشهر تبریز میباشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت، ...
بیشتر
توجه به وجود عناصر معماری در فضاهای شهری بر هویت تاثیر می‌گذارد. بهطوریکه عدم توجه به آن منجر به آشفتگی در فضاهای شهری می‌شود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، مطالعه تطبیقی عناصر معماری و شهرسازی در هویتبخشی به فضاهای شهری دو محله بافت متمایز تاریخی و نوساز در کلانشهر تبریز میباشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی – تحلیلی بر اساس شاخص‌های سه گانه کالبدی، فرهنگی و اجتماعی میباشد. بنابراین از روش پیمایش و پرسشنامه بسته بر اساس طیف لیکرت، استفاده شده‌است. جامعه آماری این پژوهش نیز بر اساس جمعیت دو محله طبق بلوک‌های آماری سال 1395 و فرمول کوکران، 380 نفر محاسبه شده‌است. برای تحلیل متغیرها، از نرم افزار SPSS و آزمون T دو نمونه مستقل و مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار Smart PLS 4 استفاده شده‌است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که بر اساس بالا بودن میانگین نمرات در آزمون تی دو نمونه مستقل، محله مقصودیه از نظر عناصر معماری و شهرسازی در هویت بخشی به فضاهای شهری در وضعیت مطلوب و محله ولیعصر با میانگین پایین نمرات در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. بر اساس ضرایب مسیر در تکنیک معادلات ساختای، در محله مقصودیه، عناصر فرهنگی با مقدار ضریب 541/0 در رتبه اول و عناصر کالبدی و اجتماعی با مقادیر ضریب 365/0 و 242/0 به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارد. در محله ولیعصر عناصر اجتماعی با مقدار ضریب 381/0 در رتبه اول و عناصر کالبدی و فرهنگی با مقادیر ضریب 359/0 و 337/0 به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارد.
مقاله علمی و پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
اسماعیل دویران
چکیده
فضاهای عمومی با تنوع کارکردی خود همواره تولیدکننده و مصرف‌کننده سرمایه اجتماعی می‌باشند. این پژوهش باهدف بررسی کارکرد مصرف فضاهای عمومی و میزان سرمایه اجتماعی در بستر مکان، زمان و فعالیت پرداخته است. روش تحقیق از نوع ترکیبی مبتنی بر روش کیفی تفسیری و کمی تبیینی میباشد. داده‌ها با روش مشاهده سازمان‌یافته، مصاحبه‌های موردی و همچنین ...
بیشتر
فضاهای عمومی با تنوع کارکردی خود همواره تولیدکننده و مصرف‌کننده سرمایه اجتماعی می‌باشند. این پژوهش باهدف بررسی کارکرد مصرف فضاهای عمومی و میزان سرمایه اجتماعی در بستر مکان، زمان و فعالیت پرداخته است. روش تحقیق از نوع ترکیبی مبتنی بر روش کیفی تفسیری و کمی تبیینی میباشد. داده‌ها با روش مشاهده سازمان‌یافته، مصاحبه‌های موردی و همچنین تکمیل پرسشنامه در فضاهای عمومی مرکز شهر زنجان به تعداد 470 نمونه انجام یافته است. متغیرهای پژوهش در برگیرنده اعتماد، انسجام، آگاهی و مشارکت اجتماعی میباشد. تجزیهوتحلیل داده به روش کیفی جداول تفسیری و روش کمی مبتنی بر تمرکز، پراکندگی، رادار تغییرات، مدل تعقیبی و تی ولچ بوده است. یافته‌ها نشان میدهد نوع کارکرد مصرفی فضاهای عمومی اثر تعیین‌کننده در میزان سرمایه اجتماعی دارد. طوری که فضاهای عمومی خطی حرکت محور با محدودیت مکانی ایستایش، گفتگو، سرمایه اجتماعی کمتری نسبت به فضاهای عمومی جمع‌گرا با سازمان فضایی مبتنی بر نشستن و گفتمان اجتماعی دارند. میان بازه زمانی مصرف فضا و کارکرد آن با میزان سرمایه اجتماعی در سطح معناداری قابل‌قبول ارتباط معنادار وجود دارد. طوری که مدل تعقیبی نشان‌دهنده تفاوت معنادار فضاهای عمومی مرکز شهر زنجان در میزان سرمایه اجتماعی دارد. پراکندگی سرمایه اجتماعی در رادار تغییرات به سمت پیرامون رادار (مطلوبیت) بوده که بر اساس مدل ولچ این نسبت باتوجه‌به نوع و زمان مصرف فضا متفاوت از هم میباشد. نوع کارکرد فضا تعیین‌کننده نوع مصرف و به‌تناسب نوع مصرف اثرگذار بر سرمایه اجتماعی میباشد. مصرف‌کنندگان فضاهای عمومی مرکز شهر به‌تناسب زمانی، سرمایه اجتماعی متفاوتی را باتوجه‌به عملکرد فضا دارند.
)
