جغرافیا و برنامه ریزی شهری
محسن احدنژادروشتی؛ محمدتقی حیدری؛ حسین طهماسبی مقدم؛ امیرحسین شیخ محمدی
چکیده
رشد فزاینده جمعیت شهری در دهه‌های اخیر شهرها را تحت تأثیر نیروها و چالش‌های گوناگونی ازجمله ترافیک شهری، رشد سکونتگا‌ه‌های غیررسمی، رشد لجام‌گسیخته شهری و ناهنجاری‌های اجتماعی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به افزایش جرم و جنایت، بیکاری، عدم دسترسی به خدمات شهری مناسب که به کیفیت زندگی شهری آسیب می‌زنند، منجر می‌شود. و آگاهی ...
بیشتر
رشد فزاینده جمعیت شهری در دهه‌های اخیر شهرها را تحت تأثیر نیروها و چالش‌های گوناگونی ازجمله ترافیک شهری، رشد سکونتگا‌ه‌های غیررسمی، رشد لجام‌گسیخته شهری و ناهنجاری‌های اجتماعی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به افزایش جرم و جنایت، بیکاری، عدم دسترسی به خدمات شهری مناسب که به کیفیت زندگی شهری آسیب می‌زنند، منجر می‌شود. و آگاهی از فرم فضایی و شکل و رشد شهر می‌تواند نقش حائز اهمیتی در میزان موفقیت برنامه‌ریزان و میران شهری داشته باشد. بر این اساس، پژوهش حاضر با استفاده از داده‌های عینی و فضایی به تحلیل فضایی شاخص‌های رشد هوشمند در نواحی شهر زنجان می‌پردازد، روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی و کاربردی است و داده‌ها به شیوه اسنادی و کتابخانه‌ای گردآوری شده‌اند. برای تحلیل فضایی از مدل تودیم و روش تحلیل سلسله‌مراتبی AHP در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که شاخص‌های تراکم کلی مسکونی، تراکم ساختمانی خالص، و درصد تمرکز ساختمانی از اهمیت بالایی برخوردارند. همچنین، نرخ سازگاری مقایسه زوجی معیارهای تحقیق کمتر از 0/1 است. در میان 27 ناحیه شهر زنجان، ناحیه 7-1 (محلات کارمندان) با امتیاز یک در وضعیت مطلوب قرار دارد، در حالی که نواحی 9-3 (محله کوی فاطمیه)، 5-1، و 8-2 با امتیاز صفر در وضعیت نامطلوبی به سر می‌برند. این نتایج می‌توانند به برنامه‌ریزان شهری در ایجاد راهکارهای بهینه برای مدیریت رشد شهری و بهبود کیفیت زندگی شهری کمک کنند.
طراحی شهری
آزاده مهاجرمیلانی؛ هما عصارزاده
چکیده
پدیده شهرنشینی، تحولات گسترده‌ای را در سطح شهرها رقم زد که غالباً همبستگی کافی با نیازهای اجتماعی ندارد. از این رو در چند دهه اخیر، برنامه‌ریزی پیرامون بهبود تعاملات اجتماعی در فضاهای شهری بعنوان نقطه عطفی در تحولات شهرسازی شناخته شده‌است. این پژوهش شناسایی زیرساخت‌های شهری پاسخگو به نیازهای عابر پیاده را بعنوان یکی از اساسی‌ترین ...
بیشتر
پدیده شهرنشینی، تحولات گسترده‌ای را در سطح شهرها رقم زد که غالباً همبستگی کافی با نیازهای اجتماعی ندارد. از این رو در چند دهه اخیر، برنامه‌ریزی پیرامون بهبود تعاملات اجتماعی در فضاهای شهری بعنوان نقطه عطفی در تحولات شهرسازی شناخته شده‌است. این پژوهش شناسایی زیرساخت‌های شهری پاسخگو به نیازهای عابر پیاده را بعنوان یکی از اساسی‌ترین شیوه‌های برقراری ارتباطات اجتماعی ضروری دانست و در پاسخ به این پرسش که طراحی محیط چه تأثیری بر حرکت عابر پیاده در فضای شهری میگذارد، رویکردی ترکیبی از تحلیل نحوفضا و برداشت میدانی در نمونه موردی میدان تجریش تا میدان قدس انجام‌داد. این روش، تفسیر جامعی از تأثیر کالبد بر ادراک و رفتار حرکتی شهروندان ارائه می‌کند و منجر به شناسایی تغییرات کالبدی مناسب جهت بهبود قابل توجه تعاملات اجتماعی می-شود. نتایج تحلیل‌ها نشان داد که حرکت عابر پیاده به‌گونه‌‌ای همسو با عناصر شاخص شهری جریان می‌یابد. همچنین، پیوستگی پیاده‌روها و ایجاد مناطق ایمن عبور عابر پیاده مؤلفه‌های کلیدی در درجه بعدی شناخته‌شدند. این پژوهش، ترکیب پوشش گیاهی با مسیرهای حرکتی را در افزایش جذابیت و تمایل برای راه‌رفتن مؤثر یافت و تأکید دارد که یکپارچه‌سازی مؤلفه‌های طبیعی و مصنوع در طراحی محیط شهری، نه تنها بهبود جریان حرکت پیاده و کیفیت فضاهای شهری را در پی دارد، بلکه بطور مستقیم بر افزایش تعاملات اجتماعی و پویایی فضاهای شهری مؤثر است. یافته‌های این پژوهش می‌تواند به برنامه‌ریزان و طراحان شهری کمک کند تا با درک بهتر از ارتباط بین طراحی محیط و رفتار اجتماعی، محیط‌های شهری پویاتر و کارآمدتری را طراحی کنند.
طراحی شهری
لیلا رحیمی؛ جعفر جباری؛ ابراهیم خلیل عباسی
چکیده
امروزه ازدیاد جمعیت، باعث معضلات کثیری هم‌چون جرائم مختلف، فقدان ایمنی و امنیت، بروز بحران کیفیت و ... شده-است که این امر توجه برنامه‌ریزان و طراحان شهری را به موضوع نورپردازی به عنوان یکی از عناصر مهم بهبود کیفیت محیط شهری جلب کرده است. پژوهش حاضر با توجه به اهمیت این موضوع و ارتباط آن با رویکرد پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی2، ...
بیشتر
امروزه ازدیاد جمعیت، باعث معضلات کثیری هم‌چون جرائم مختلف، فقدان ایمنی و امنیت، بروز بحران کیفیت و ... شده-است که این امر توجه برنامه‌ریزان و طراحان شهری را به موضوع نورپردازی به عنوان یکی از عناصر مهم بهبود کیفیت محیط شهری جلب کرده است. پژوهش حاضر با توجه به اهمیت این موضوع و ارتباط آن با رویکرد پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی2، به منظور افزایش نظارت طبیعی، تشخیص چهره افراد، نورپردازی مناسب معابر و در نتیجه‌ی آن تقلیل معضلاتی چون عدم امنیت می‌پردازد.
هدف از پژوهش حاضر ارزیابی، مقایسه و ارائه راه‌حل‌هایی در جهت پیشگیری از جرم و افزایش امنیت با به‌کارگیری مناسب منابع نور در شهرهای جدید است. برای نیل به این هدف، وضعیت کنونی فاز 1و 3 شهر جدید سهند از طریق مطالعات میدانی و اطلاعات جمع‌آوری شده و با استفاده از نرم‌افزار شبیه‌سازی حرفه‌ای رلوکس نسخه 2017 و با در نظر داشتن استانداردهای ملی و بین‌المللی نورپردازی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به‌دست آمده نشان‌گر عدم نورپردازی مناسب در محدوده فاز 3 و فقدان تناسب آن با استانداردهای بین‌المللی است. این مهم در فاز 1 شهر جدید سهند، مطابق با استانداردها بوده و از میزان جرائم پایینی برخوردار است. در نتیجه، در تحقیق حاضر، پیشنهادهایی برای محدوده فاز3 ارائه شده که شامل افزایش منابع نور معابر، تعبیه منابع نور در مقیاس انسانی، افزایش میانگین شدت روشنایی افقی و عمودی و توجه به مکان‌های مهم محدوده از جمله ورودی اصلی و کاربری‌های تجاری هستند.
برنامه ریزی شهری
فروغ خزاعی نژاد؛ علی حسینقلی زاده؛ علی حسینی؛ حسن پارسی پور
چکیده
با افزایش جمعیت سالمندان لزوم متناسب سازی توسعه شهری با اولویت های سالمندان بمنظور مشارکت هرچه بیشتر این قشر بیش از گذشته مطرح می شود. برای دستیابی به یک شهر سالمندپسند، بررسی وضعیت موجود شهر و اطلاع رسانی آن به مدیران شهری جهت برنامه ریزی و تدوین خط مشی طراحی های آتی ضروری است. بدین منظور روش های مختلفی برای بررسی وضعیت موجود شهر ...
بیشتر
با افزایش جمعیت سالمندان لزوم متناسب سازی توسعه شهری با اولویت های سالمندان بمنظور مشارکت هرچه بیشتر این قشر بیش از گذشته مطرح می شود. برای دستیابی به یک شهر سالمندپسند، بررسی وضعیت موجود شهر و اطلاع رسانی آن به مدیران شهری جهت برنامه ریزی و تدوین خط مشی طراحی های آتی ضروری است. بدین منظور روش های مختلفی برای بررسی وضعیت موجود شهر وجود دارد که یکی از آنها روش OWA همراه باGIS است. در این پژوهش سالمندپسندی با بکارگیری 9 لایه از جمله: دسترسی ها به حمل و نقل عمومی، فضای سبز شهری، خدمات درمانی، کتابخانه های عمومی و مراکز ورزشی به همراه لایه های آلودگی هوا، ترافیک شهری، آلودگی صوتی و آلودگی حرارتی با روش OWA سراسری در محلات 49 گانه شهر بجنورد پرداخته شد. نتایج نشان داد توسعه شهر بجنورد از منظر سالمندپسندی شهری در همه جای آن بصورت یکسان نیست و بخش مرکزی با وجود بافت قدیمی تر، بهتر از بخش های جدید شهر می باشد. همچنین بخش مرکزی و شرقی شرایط بهتری نسبت به دیگر قسمتها دارد و بخش جنوبی بسیار نامناسب نشان داده شد. براین اساس محلات سیدجمال، سرداران و جاجرمی سه محله مطلوب و محله های دانشگاه، احمدآباد و ملکش براساس معیارهای نه گانه نامطلوب تشخیص داده شده اند. این نتایج با بازدید میدانی و تکمیل پرسشنامه به همراه پردازش داده ها به روش Copeland مطابقت بالایی دارد. لذا پیشنهاد می گردد ضمن تقویت همه محله های شهر، بخش جنوبی، جنوب غربی و جوب شرقی شهر از اولویت بیشتری برخوردار شود.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
مصطفی مواساتی؛ حسن احمدزاده؛ علی پناهی
چکیده
آسیب‌پذیری در برابر زلزله یک مسئله‌ی بزرگ در شهرهای کشورهای مختلف محسوب می‌شود که در ابعاد مختلف دارای پیامدهای زیانباری می‌باشد. با شناسایی عوامل موثر بر کاهش آسیب‌پذیری و تاب آوری در مقابل زلزله می‌توان به مدیریت بحران و کاهش پیامدهای این مخاطره نائل آمد. بررسی وضعیت میزان آسیب‌پذیری مناطق مختلف کلانشهر تبریز بهنگام زلزله ...
بیشتر
آسیب‌پذیری در برابر زلزله یک مسئله‌ی بزرگ در شهرهای کشورهای مختلف محسوب می‌شود که در ابعاد مختلف دارای پیامدهای زیانباری می‌باشد. با شناسایی عوامل موثر بر کاهش آسیب‌پذیری و تاب آوری در مقابل زلزله می‌توان به مدیریت بحران و کاهش پیامدهای این مخاطره نائل آمد. بررسی وضعیت میزان آسیب‌پذیری مناطق مختلف کلانشهر تبریز بهنگام زلزله نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی‌ها، پیش‌بینی‌ها و اقدامات انجام‌شده برای تاب آور ساختن این مناطق، کارایی آن‌چنانی نداشته است. لذا هدف این پژوهش شناسایی پیشران‌های مؤثر بر کاهش آسیب‌پذیری و تاب‌آوری کلانشهر تبریز در برابر زلزله و تدوین سناریوهای محتمل برای افق 1422، می‌باشد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی، ازنظر ماهیت، تحلیلی- اکتشافی، ازنظر روش گردآوری داده‌ها به صورت توصیفی-پیمایشی و تجزیه و تحلیل داده‌ها به‌صورت آمیخته (کمی-کیفی) می‌باشد. جامعه آماری پژوهش، 35 نفر از خبرگان متخصص میان‌رشته‌ای در زمینه‌های آسیب‌پذیری و تاب‌آوری و رویکرد آینده پژوهی هستند که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب‌شده‌اند .در این پژوهش ابتدا با تکنیک پویش محیطی و دلفی طی دو راند، 44 عامل اولیه استخراج‌شده و با تحلیل ساختاری در نرم‌افزار میک‌مک، یازده عامل اصلی به‌عنوان پیشران‌های کلیدی مؤثر بر کاهش آسیب‌پذیری و تاب‌آوری مورد شناسایی قرارگرفته‌اند. بر اساس نتایج حاصل از ماتریس اثرگذاری عوامل، از مجموع 3398 رابطه اثرگذاری مستقیم عوامل، متغیر‌های بخش کالبدی، بیشترین تأثیر را بر آینده آسیب‌پذیری مناطق مختلف کلانشهر تبریز در برابر بحران زلزله داشته‌اند. در نهایت نیز با تعیین عدم قطعیت‌های بحرانی از طریق شاخص اجماع و همچنین روش استقرایی، سه سناریو طلایی، ایستا و بحرانی برای افق 1422 به دست آمده است.
برنامه ریزی شهری
لیلا سهیلی وند
چکیده
مسکن یکی از مهم‌ترین عناصر و عوامل دستیابی به توسعه پایدار مبتنی بر عدالت فراگیر است. چگونگی دستیابی به مسکن برای گروه‌های مختلف جامعه به‌خصوص گروه‌های کم‌درآمد و کیفیت و کمیت آن، یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی دولت‌ها و جوامع است. ازآنجاکه مسکن نقش‌های متفاوت و اساسی برای خانوارها دارد، همواره مطلوبیت در تملک آن بوده است، ...
بیشتر
مسکن یکی از مهم‌ترین عناصر و عوامل دستیابی به توسعه پایدار مبتنی بر عدالت فراگیر است. چگونگی دستیابی به مسکن برای گروه‌های مختلف جامعه به‌خصوص گروه‌های کم‌درآمد و کیفیت و کمیت آن، یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی دولت‌ها و جوامع است. ازآنجاکه مسکن نقش‌های متفاوت و اساسی برای خانوارها دارد، همواره مطلوبیت در تملک آن بوده است، اما عوامل متعددی سبب شده‌اند تا دسترسی به آن در شهرها به‌ویژه برای گروه‌های کم‌درآمد دشوار باشد. تاکنون نیز برنامه‌های متفاوتی با عنوان «راهکار» رفع معضلات مسکن گروه‌های کم‌درآمد شهری در دستور کار قرارگرفته است. اما این طرح‌ها تنها مسکّنی برای زخم متورم مسکن در بین این گروه‌های درآمدی بوده است؛ تحلیل شرایط کنونی شهر تبریز در ارتباط با برنامه‌ریزی مسکن اقشار کم‌درآمد حاکی از آن است که فاصله کنونی سیستم با اهداف و آرمان‌های طرح پایه آمایش و سند تدبیر توسعه استان آذربایجان شرقی بسیار زیاده می‌باشد بنابراین آنچه نیاز است تجدیدنظر در رویکردهای کلانِ مدیریتی و به‌کارگیری ابزارهای جدید در برنامه‌ریزی است. بدین منظور در این پژوهش سعی گردیده است که پیشران‌های کلیدی مؤثر بر تأمین مسکن مناسب برای گروه‌های کم‌درآمد در شهر تبریز شناسایی و تحلیل شوند. در این پژوهش ابتدا با تکنیک پویش محیطی و دلفی، 40 عامل اولیه در چهار بعد شاخص‌های کالبدی- فضایی، شاخص‌های اقتصادی، شاخص‌های اجتماعی و شاخص‌های زیست‌محیطی استخراج‌شده و سپس با استفاده از روش دلفی مدیران، ماتریس اثرات متقاطع مؤلفه‌ها تشکیل گردیده است.
