مقاله علمی و پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
محمدرضا پورمحمدی؛ شهریور روستایی؛ لعیا حسینی فرد
چکیده
توجه به وجود عناصر معماری در فضاهای شهری بر هویت تاثیر می‌گذارد. به‌طوری‌که عدم توجه به آن منجر به آشفتگی در فضاهای شهری می‌شود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، مطالعه تطبیقی عناصر معماری و شهرسازی در هویتبخشی به فضاهای شهری دو محله بافت متمایز تاریخی و نوساز در کلانشهر تبریز میباشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت، ...
بیشتر
توجه به وجود عناصر معماری در فضاهای شهری بر هویت تاثیر می‌گذارد. به‌طوری‌که عدم توجه به آن منجر به آشفتگی در فضاهای شهری می‌شود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، مطالعه تطبیقی عناصر معماری و شهرسازی در هویتبخشی به فضاهای شهری دو محله بافت متمایز تاریخی و نوساز در کلانشهر تبریز میباشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی – تحلیلی بر اساس شاخص‌های سه گانه کالبدی، فرهنگی و اجتماعی میباشد. بنابراین از روش پیمایش و پرسشنامه بسته بر اساس طیف لیکرت، استفاده شده‌است. جامعه آماری این پژوهش نیز بر اساس جمعیت دو محله طبق بلوک‌های آماری سال 1395 و فرمول کوکران، 380 نفر محاسبه شده‌است. برای تحلیل متغیرها، از نرم افزار SPSS و آزمون T دو نمونه مستقل و مدل‌‌سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار Smart PLS 4 استفاده شده‌است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که بر اساس بالا بودن میانگین نمرات در آزمون تی دو نمونه مستقل، محله مقصودیه از نظر عناصر معماری و شهرسازی در هویت بخشی به فضاهای شهری در وضعیت مطلوب و محله ولیعصر با میانگین پایین نمرات در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. بر اساس ضرایب مسیر در تکنیک معادلات ساختای، در محله مقصودیه، عناصر فرهنگی با مقدار ضریب 541/0 در رتبه اول و عناصر کالبدی و اجتماعی با مقادیر ضریب 365/0 و 242/0 به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارد. در محله ولیعصر عناصر اجتماعی با مقدار ضریب 381/0 در رتبه اول و عناصر کالبدی و فرهنگی با مقادیر ضریب 359/0 و 337/0 به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارد.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
رحمت محمدزاده؛ شفیقه علی اصل ممقانی؛ الهام کاظمی
چکیده
رشته عمران و معماری در بخش ساخت و ساز مکمل یکدیگر هستند. سرفصل مشترک آنها در دانشگاه درس طراحی معماری است. این پژوهش به بررسی تاثیر اموزش درس طراحی معماری و شهرسازی در عملکرد دانش آموختگان رشته مهندسی عمران دانشگاه تبریز در جامعه ی حرفه ای می پردازد. شیوه پژوهش، کیفی- تحلیلی است که با استفاده از مطالعه موردی انجام شده است. همچنین به ...
بیشتر
رشته عمران و معماری در بخش ساخت و ساز مکمل یکدیگر هستند. سرفصل مشترک آنها در دانشگاه درس طراحی معماری است. این پژوهش به بررسی تاثیر اموزش درس طراحی معماری و شهرسازی در عملکرد دانش آموختگان رشته مهندسی عمران دانشگاه تبریز در جامعه ی حرفه ای می پردازد. شیوه پژوهش، کیفی- تحلیلی است که با استفاده از مطالعه موردی انجام شده است. همچنین به جهت ارزیابی اطلاعات از روش کمی و از تکنیک پیمایش (مشاهده و پرسشنامه) استفاده شده است. مقدار ضریب الفای کرونباخ 0.94 بدست آمد که نشان دهنده این مطلب است که پرسشنامه از پایایی قابل قبولی برخوردار است. برای بررسی نرمال بودن توزیع متغییرات از آزمون کلموگراف-اسمیرنوف استفاده شده است. با توجه به سطوح معنی‌داری به دست آمده نتیجه گرفته می‌شود که هر دو مولفه اصلی اصول و مبانی معماری و اصول و مبانی شهرسازی دارای توزیع نرمال می‌باشند. جهت بررسی وضعیت هر یک از گویه های مورد پژوهش، از طیف استاندارد ارزیابی بازرگان استفاده شده است که اکثرا نسبتا مطلوب هستند. نتایج نشان می دهد تاثیر اموزش طراحی معماری و شهرسازی در عملکرد دانش اموختگان رشته مهندسی عمران دانشگاه تبریز 26.66% ضعیف، 36.66% متوسط و 36.66% خوب است. برای مقایسه تاثیر آموزش مولفه های اصول و مبانی معماری و اصول و مبانی شهرسازی در عملکرد شاغلین عمران دانشگاه تبریز از آزمون T استفاده شده است که به ترتیب 67.26 % و 32.74% است.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
محمد مهدی عزیزی؛ فرشاد نوریان؛ جواد مهدیان پور
چکیده
همزمان با توسعه شهرنشینی بخش‌هایی از شهرها به تدریج نادیده گرفته شده و دچار فرسودگی می‌شوند. تشدید فرسودگی بافت‌های شهری به همراه تغییرات و تحولات در نظریه‌ها، رویکردها و طرح‌های نوسازی و بهسازی چالش‌های متعددی را برای مدیران و برنامه‌ریزان شهری ایجاد کرده است. در این راستا، بازآفرینی شهری به‌عنوان یک رویکرد جامع برای اصلاح ...
بیشتر
همزمان با توسعه شهرنشینی بخش‌هایی از شهرها به تدریج نادیده گرفته شده و دچار فرسودگی می‌شوند. تشدید فرسودگی بافت‌های شهری به همراه تغییرات و تحولات در نظریه‌ها، رویکردها و طرح‌های نوسازی و بهسازی چالش‌های متعددی را برای مدیران و برنامه‌ریزان شهری ایجاد کرده است. در این راستا، بازآفرینی شهری به‌عنوان یک رویکرد جامع برای اصلاح و بهبود نواقص رویکردهای گذشته مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، اجرای سیاست‌های بهسازی و نوسازی در عمل با چالش‌هایی مواجه است که عمدتاً ناشی از پیچیدگی موضوع، تعارضات زمینه‌ای و فاصله میان نظریه و عمل میباشد. هدف این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر تحقق‌پذیری سیاست‌های نوسازی و بهسازی در محله ولیعصر تهران است. برای دستیابی به این هدف ابتدا به بازخوانی ادبیات نظری مربوط به بهسازی و نوسازی شهری، پراگماتیسم و تحقق‌پذیری پرداخته و پس از تدوین چارچوب نظری با بهره‌گیری از روش‌های تحلیلی و تطبیقی، معیارها و شاخص‌های مربوطه استخراج گردید. اطلاعات زمینه‌محور از طریق مصاحبه با ذینفعان اصلی جمع‌آوری، کدگذاری و با استفاده از تحلیل شبکه ارزیابی گردید. نتایج پژوهش نشان میدهد که در محله ولیعصر تهران موانع اصلی تحقق پذیری شامل کیفیت پایین ساخت، تعارضات میان ذینفعان، ضعف در مدیریت و نظارت ، عدم انعطاف‌پذیری و نیازمحوری ، طولانی شدن زمان ساخت، مشکلات تأمین مالی و اسکان موقت ساکنان و عدم کارایی دفاتر توسعه محلی میباشد. در نهایت مدل پیشنهادی عملگرا مبتنی بر چهار معیار اصلی شامل کیفیت برنامه نوسازی و بهسازی، کیفیت مدیریت، ارزیابی و نظارت،کیفیت عملکرد پیمانکاران و کیفیت مشارکت ارائه شد.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
مجتبی آزمون؛ علی مصیب زاده؛ کیارش آذرکیش؛ سینا مشتاقی
چکیده
مسکن از دیرباز جز اساسی‌ترین ملزومات آسایشی انسان‌ها بوده است. با گذر زمان انگاره‌های فرهنگی در ساخت و تکوین آن نقشه به سزایی را ایفا نموده به گونه‌ای کالبد مسکن هر فرهنگی خود جریی از هویت آن محسوب می‌گردد اما متاسفانه با نفوذ و سیطره فرهنگ‌های غیر‌اسلامی و ایرانی بعضا شهرهای کشور به ویژه کلانشهر را بیشتر تحت تاثیر قرار داده است. ...
بیشتر
مسکن از دیرباز جز اساسی‌ترین ملزومات آسایشی انسان‌ها بوده است. با گذر زمان انگاره‌های فرهنگی در ساخت و تکوین آن نقشه به سزایی را ایفا نموده به گونه‌ای کالبد مسکن هر فرهنگی خود جریی از هویت آن محسوب می‌گردد اما متاسفانه با نفوذ و سیطره فرهنگ‌های غیر‌اسلامی و ایرانی بعضا شهرهای کشور به ویژه کلانشهر را بیشتر تحت تاثیر قرار داده است. فلذا در جهت پاسخدهی مناسب به این معضل در کشورمان در این پژوهش با هدف تقویت هویت تاریخی، فرهنگی و کالبدی مساکن ایرانی - اسلامی در بافت قدیم و جدید کلانشهر تبریز، به بررسی دو محله منصور و الهیه می پردازیم. ابتدا شاخصهایی که از آیات و احادیث و منابع مرتبط، جمع-آوری کرده و پرسشنامه ها را با استفاده از مدل ارزیابی چند معیاره فرآیند تحلیل شبکه(ANP) و تاپسیس (TOPSIS) تحلیل هایی ارائه گردید. نتایج حاصله از تحلیل شاخص ها در محلات نشان میدهد که بطور کلی محله الهیه، به لحاظ شاخص های ایرانی - اسلامی در شرایط مطلوبتری به نسبت محله منصور میباشد. همچنین با بررسی نتایج تحلیل شاخص ها در محلات، شاخص مقاومت و ایمنی در وضعیت نسبتا مطلوب، و شاخص های نما، عدم اشرافیت و رضایت همسایه در وضعیت نسبتا نامطلوبی در میزان توجه در محلات قرار دارند.
مقاله علمی و پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
ابراهیم سامی؛ احمد اسدی؛ فاطمه قهرمانی
چکیده
اوقات فراغت به‌طور معمول به‌عنوان فعالیتی آزادانه و لذت‌بخش محسوب می‌شود که بخش قابل توجهی از برنامه‌های روزانه‌ی نوجوانان و جوانان را تشکیل میدهد و به رشد و رفاه عمومی آنها کمک قابل توجهی می‌کند. بنابراین شناسایی الگوهای مختلف اوقات فراغت، عوامل مؤثر بر آن و برنامه‌ریزی مناسب در این زمینه می‌تواند تضمینی برای الگوی آینده‌ی ...
بیشتر
اوقات فراغت به‌طور معمول به‌عنوان فعالیتی آزادانه و لذت‌بخش محسوب می‌شود که بخش قابل توجهی از برنامه‌های روزانه‌ی نوجوانان و جوانان را تشکیل میدهد و به رشد و رفاه عمومی آنها کمک قابل توجهی می‌کند. بنابراین شناسایی الگوهای مختلف اوقات فراغت، عوامل مؤثر بر آن و برنامه‌ریزی مناسب در این زمینه می‌تواند تضمینی برای الگوی آینده‌ی سلامت بزرگسالان باشد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی نحوه‌ی گذران اوقات فراغت و عوامل مؤثر بر آن در بافت‌های مختلف شهر اردبیل نگارش شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر آمیخته (کمی-کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت توصیفی-تحلیلی میباشد که در راستای تجزیه و تحلیل داده‌ها از از آزمون‌های تی تک‌نمونه‌ای، تحلیل واریانس یک‌طرفه، آزمون توکی، دانکن و پیرسون در نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که پنج مؤلفه‌ی گوش دادن به موسیقی، استراحت، فعالیتهای ورزشی، مطالعه و طبیعت‌گردی در بافت جدید، مؤلفه‌ی مسافرت در بافت غیررسمی و مؤلفه‌های گوش دادن به موسیقی و شرکت در کلاس‌های متفرقه در بافت قدیم بیشترین الگوی فراغت نوجوانان و جوانان را شامل می‌شوند. همچنین نتایج نشان میدهد که اختلاف معناداری بین سه بافت شهری مورد مطالعه در نحوه‌ی گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان شهر اردبیل وجود دارد. در این بین، نوجوانان و جوانان بافت قدیم از الگوهای متنوع‌تر گذران اوقات فراغت برخوردار بوده‌اند. در نهایت نتایج آزمون پیرسون نیز نشان میدهد که بین شاخص‌های عوامل فردی و زمینه‌ای با نحوه‌ی گذران اوقات فراغت در شهر اردبیل رابطه معنی‌داری در سطح اطمینان 95 درصد وجود دارد.
مقاله علمی و پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
علی حسینی؛ محمدرسول ظفری؛ علی صابری
چکیده
گذار از دیدگاه حکمرانی با نگاه بالا به پایین و متمرکز مدیریتی به‌سوی دیدگاه فراسنتیِ مردم مبنا با رویکردی پایین به بالا و دیدگاه مشارکتی منسجم و یکپارچه یکی از مهم‌ترین تغییرات دو قرن گذشته تا به امروز بوده است. در دوران معاصر به‌جای مدیریت بسته و انحصاری، دیدگاهی باز با نقش دادن به همه ارکان دخیل حاکم شد. با هدف پژوهش حاضر بررسی ...
بیشتر
گذار از دیدگاه حکمرانی با نگاه بالا به پایین و متمرکز مدیریتی به‌سوی دیدگاه فراسنتیِ مردم مبنا با رویکردی پایین به بالا و دیدگاه مشارکتی منسجم و یکپارچه یکی از مهم‌ترین تغییرات دو قرن گذشته تا به امروز بوده است. در دوران معاصر به‌جای مدیریت بسته و انحصاری، دیدگاهی باز با نقش دادن به همه ارکان دخیل حاکم شد. با هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت موجود مؤلفه‌های حکمروایی شهری و تبیین نقش و اثرگذاری آنها در تحقق‌پذیری بازآفرینی بافت فرسوده شهرکرد می‌پردازد. نتایج بررسی‌ها نشان داد وضعیت ابعاد و شاخص‌های حکمروایی شهری و بازآفرینی در بافت فرسوده شهرکرد مناسب نیست. مطابق نتایج به دست آمده از آزمون‌های آماری بین شاخص‌های حکمروایی مطلوب شهری و بازآفرینی اجتماع‌محور رابطه معناداری وجود دارد و شاخص‌های حکمروایی بر بازآفرینی بافت فرسوده شهرکرد تأثیر مثبتی دارند. همچنین با توجه به نتایج حاصل از معادلات ساختاری در تایید رابطه معنادار و مثبت بین حکمروایی شهری و مولفه‌های آن با مولفه‌های بازآفرینی، حکمروایی شهری بیشترین تاثیرگذاری را بر بعد زیست‌محیطی بازآفرینی دارد. در بین مولفه‌های حکمروایی شهری نیز، مولفه‌های پاسخ‌گویی و اجماع‌گرایی اثرگذاری بیش‌تری بر ابعاد مورد مطالعه بازآفرینی دارند. در حالی‌که قانونمندی و مسئولیت‌پذیری نسبت به دیگر مولفه‌ها اثرگذاری پایینی در پیش‌گویی بازآفرینی شهری داشته‌اند. برای بهبود وضعیت بازآفرینی در بافت فرسوده شهرکرد، نیاز به تغییر رویکرد مدیریتی و توجه بیشتر به خواست و نظر ساکنان است. ایجاد فضاهای جدید باید با توجه به فرهنگ و خواست مردم صورت گیرد تا حس تعلق و آرامش اجتماعی افزایش یابد.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
هوشنگ مرادی؛ سعید ملکی
چکیده
تغییرات اقلیمی یک تهدید جدی برای توسعه پایدار شهری است و بسیاری از شهرها را در معرض خطر قرار میدهد. مناطق شهری دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند که ساکنان و دارایی‌های آنها را به‌ویژه در برابر تغییرات آب و هوایی آسیب‌پذیر می‌کند. این پژوهش پیامدهای تغییر اقلیم را برای رفاه اجتماعی و توسعه اقتصادی در مناطق شهری، با تمرکز ویژه ...
بیشتر
تغییرات اقلیمی یک تهدید جدی برای توسعه پایدار شهری است و بسیاری از شهرها را در معرض خطر قرار میدهد. مناطق شهری دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند که ساکنان و دارایی‌های آنها را به‌ویژه در برابر تغییرات آب و هوایی آسیب‌پذیر می‌کند. این پژوهش پیامدهای تغییر اقلیم را برای رفاه اجتماعی و توسعه اقتصادی در مناطق شهری، با تمرکز ویژه بر درک تأثیرات تغییرات آب و هوایی بر آسیب‌پذیرترین جمعیت‌ها، در نظر می‌گیرد.
پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی- نظری و از حیث ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی و اکتشافی میباشد. گردآوری داده‌ها و اطلاعات، به‌وسیله مطالعات منابع کتابخانه‌ای - اسنادی، برداشت‌های میدانی و مراجعه به سازمان‌ها در شهر اهواز صورت گرفت. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از مدل‌های کمّی، نرم‌افزاری، تحلیل آماری و تحلیل ساختاری استفاده شده است. در بخش نخست پژوهش، به منظور تحلیل روند تغییرات اقلیمی در کلانشهر اهواز پارامترهای مهم (دما، بارش و ...) ایستگاه سینوپتیک اهواز، طی بازه زمانی (1400 – 1340) مورد بررسی قرار گرفت و روند زمانی تغییرات پارامترهای اقلیمی مذکور با استفاده از آزمون ناپارامتری من- کندال در سری زمانی ماهانه، فصلی و سالانه طی دوره آماری مورد مطالعه محاسبه گردید. نتایج نشان داد که طی روند 60 ساله تغییرات اقلیمی بر شهر اهواز در وجه افزایش دما و کاهش بارش، خود را نشان داده است و پیامدهایی را برای کلانشهر اهواز در پی داشته است. سپس با استفاده از مدل پویایی سیستم به بررسی روابط علّی و معلولی متغیرها پرداخته شد.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی منطقه ای
محمد کاظمی؛ عالیه کاظمی
چکیده
هدف از این تحقیق، بررسی چگونگی ادراک در معماری تاریخی ایران و دلایل آن است. رده‌های سنی مختلف با قرارگیری در بناهای تاریخی، ادراک متفاوت نسبت به بناهای معاصر را تجربه کردهاند. در این تحقیق، عوامل مؤثر بر کیفیت ادراک در معماری تاریخی با استفاده از روش تحقیق کیفی و بر اساس نظریه داده بنیاد، بررسی شده‌اند. بر این اساس، از مرور ادبیات، ...
بیشتر
هدف از این تحقیق، بررسی چگونگی ادراک در معماری تاریخی ایران و دلایل آن است. رده‌های سنی مختلف با قرارگیری در بناهای تاریخی، ادراک متفاوت نسبت به بناهای معاصر را تجربه کردهاند. در این تحقیق، عوامل مؤثر بر کیفیت ادراک در معماری تاریخی با استفاده از روش تحقیق کیفی و بر اساس نظریه داده بنیاد، بررسی شده‌اند. بر این اساس، از مرور ادبیات، مصاحبهها و مشاهده مشارکتی برای جمع‌آوری داده‌ها و از کدگذاری عمومی، کدگذاری محوری، کدگذاری گزیده‌ای، یادداشت‌نویسی و رسم نمودار برای تحلیل آنها استفاده شده است. خانهها و مغازههای محله مصلی یزد به عنوان نمونه مطالعاتی، انتخاب شده‌اند. همچنین، یافتههای تحقیق کیفی بر اساس تکمیل پرسشنامه توسط 42 معمار، اعتبارسنجی شده‌اند. بر اساس یافتههای تحقیق، ادراک آرامش در این بناها، ادراک غالب است و اصول حاکم بر ساخت بر این ادراک، مؤثر هستند. یافتههای تحقیق نشان داد که تناسب، تقارن، تکرار، ریتم و حریم به ترتیب بیشترین تأثیر از عوامل کالبدی را دارند. همچنین رنگ، مصالح خشت و آجر، نور، بافت، لطافت، نرمی و صوت به ترتیب بیشترین تأثیر از عوامل روانشناختی محیط را دارند. بر این اساس، ارتباط بین ادراک آرامش و ادراک نظم موجود در بناها ناشی از این عوامل کالبدی و روانشناختی محیط، تأیید شده‌اند.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی روستایی
محمد اکبرپور؛ مهرداد کارگر
چکیده
تغییر کاربری در اراضی کشاورزی مشکلات گوناگونی را درپی دارد. از جمله مشکلاتی که تغییر کاربری اراضی کشاورزی دارد، این است که روستا دچار تغییرات فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، و زیست‌محیطی می‌گردد. پژوهش حاضر از نظر روش شناسی از نوع تبیینی علی و به روش پیمایشی است. این پژوهش با هدف کلی تحلیل عوامل مؤثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی روستاهای ...
بیشتر
تغییر کاربری در اراضی کشاورزی مشکلات گوناگونی را درپی دارد. از جمله مشکلاتی که تغییر کاربری اراضی کشاورزی دارد، این است که روستا دچار تغییرات فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، و زیست‌محیطی می‌گردد. پژوهش حاضر از نظر روش شناسی از نوع تبیینی علی و به روش پیمایشی است. این پژوهش با هدف کلی تحلیل عوامل مؤثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی روستاهای پیراشهری شهرستان جوانرود انجام شده است و به بررسی عوامل موثر بر پیدایش تغییرات کاربری اراضی می پردازد. در این پژوهش از دو روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر را مدیران محلی(شوراها و دهیاران) ساکن در 13 نقطه روستایی پیراشهری شهرستان جوانرود تشکیل می دهند که به دلیل داشتن مسئولیت نظارت و کنترل تغییرکاربری اراضی در مناطق روستایی انتخاب شدند. یافتههای این پژوهش نشان داد که عوامل اقتصادی، قانونی، فرهنگی- اجتماعی، اداری و سازمانی، و اقلیمی- زیست‌محیطی بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی اثرگذار هستند. همچنین، بررسی نوع تغییر کاربری حاکی از آن بود که بیشترین میزان مربوط به گردشگری و پس از آن مسکونی، تجاری، و صنعتی میباشد. برپایه‌ی یافتههای این پژوهش می‌توان گفت که لازم است مقررات و ضوابط مربوط به تغییر کاربری اراضی کشاورزی بازنگری و اصلاح گردد و بر اجرای درست آن نظارت لازم صورت گیرد. همچنین جدیت مدیران، مشارکت مردم، و همراهی مسئولان محلی در این زمینه اهمیت زیادی دارد.
