نوع مقاله : مقاله علمی و پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2 استادیار جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
3 استادیار جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
چکیده
زلزله یکی از بلایای طبیعی است که در طول تاریخ خسارات بسیاری را به ساکنین کره خاکی وارد نموده است، این موضوع باعث شده تا بشر همواره به دنبال کاهش اثرات این تکان ناگهانی طبیعت باشد. شهر زاهدان با قرارگیری در فاصله کم‌تر از 10 کیلومتری گسل زاهدان تحت تاثیر این خطر احتمالی می‌باشد. این شهر دارای 5 منطقه شهری است که هر یک ساختار خاص خود را دارند؛ جمعیت ششصد هزار نفری، حاشیه‌نشینی و حضور بافت‌های فرسوده و مصالح نامناسب می‌تواند در کنار عواملی مانند تمرکز خدمات و کاربریهای جاذب جمعیت به شدت خطرآفرین باشد. در این راستا در این پژوهش سعی شده به بررسی کارایی معابر بافت مرکزی شهر زاهدان در زمان بحران زلزله پرداخته شود. پژوهش حاضر از نوع پژوهش-های «کاربردی» و روش انجام آن «توصیفی- تحلیلی» می‌باشد. داده‌های مورد نیاز از طریق مطالعات میدانی، بررسی‌های نقشه‌ای و استفاده از نظرات کارشناسان و متخصصین حوزه مدیریت بحران و مدیریت شهری گردآوری شده است. برای تحلیل اطلاعات و تعیین بهترین مسیر خروج اضطراری از روش‌های AHP و ANP با به‌کارگیری نرم‌افزارهای Expert Choice و Super Decision استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که معابر محدوده مورد مطالعه به‌رغم عرض مناسب، کارایی لازم را در زمان بحران زلزله نخواهند داشت. با این وجود از طریق روش‌های سلسلهمراتبی بهترین معابر شهری در محدوده مشخص شد که در بین معابر شمالی- جنوبی محور امیرالمومنین و از میان محورهای شرقی- غربی محور امام خمینی بهترین کارایی را دارند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Evaluate the efficiency of passages to determine the optimal exit route from the tissue at the time of earthquake (Case study: Central texture of Zahedan)
نویسندگان [English]
- Meysam Moradian 1
- Hamid-Reza Rakhshaninasab 2
- Seyed Hadi Tayyebnia 3
1 M.sc Geography and Urban Planning, University of Sistan and Baluchistan, Zahedan, Iran
2 Assistant Professor of Geography and Urban Planning, University of Sistan and Baluchistan, Zahedan, Iran
3 Assistant Professor of Geography and Rural Planning, University of Sistan and Baluchistan, Zahedan, Iran
چکیده [English]
Earthquakes are one of the natural disasters that have caused a lot of damage to the inhabitants of the planet throughout history, which has led humans to always seek to reduce the effects of this sudden shock of nature. Zahedan city is located at a distance of less than 10 km from Zahedan fault and is affected by this potential danger. The city has 5 urban areas, each with its own structure; A population of 600,000, marginalization, and the presence of worn-out structures and unsuitable materials can be extremely dangerous, along with factors such as the concentration of services and uses that attract the population. In this research, an attempt has been made to study the efficiency of the roads in the central part of Zahedan during the earthquake crisis. The present study is an "applied" research and its method is "descriptive-analytical". Required data through field studies, mapping studies and using the opinions of experts and specialists in the field of crisis management and urban management (6 managers, 8 deputy managers, 20 group heads, 45 experts, a total of 79 people) ) Collected. AHP and ANP methods were used to analyze the information and determine the best emergency exit route using Expert Choice and Super Decision software. The results show that the passages in the study area, despite their suitable width, will not have the necessary efficiency in times of earthquake crisis. However, through hierarchical methods, the best urban thoroughfares in the area were determined to be the most efficient among the north-south thoroughfares of the Amir al-Momenin axis and among the east-west axes of the Imam Khomeini axis.
کلیدواژه‌ها [English]
- urban road network
- optimal route
- crisis
- earthquake
- ابراهیمزاده، عیسی، کاظمیزاده، شمس الله، قنبری، حکیمه، 1391، تحلیلی بر آسیبپذیری ناشی از زلزله با تاکید بر ارائه الگوی بهینه مکانیابی کاربریهای ویژه (بهداشتی- درمانی و آموزشی)، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقهای، شماره 4.
- امبرسز، نیکلاس، ملویل، چارلز، 1370، تاریخ زمینلرزههای ایران، مترجم ابوالحسنزاده، انتشارات آگاه، تهران، 42.
- بحرینی، سیدحسین، 1376، برنامهریزی کاربری زمین در مناطق زلزلهخیز (نمونه: شهرهای منجیل، لوشان و رودبار)، تهران، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی (مرکز مطالعات مقابله با سوانح طبیعی ایران).
- بحرینی، سیدحسین، 1375، طراحی شهری در مناطق زلزلهخیز (طراحی شهر رستمآباد)، تهران، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
- پوررمضان، سپیده، فرقانی، محمدعلی، صادقی، زینالعابدین، ۱۳۹۳، ارزیابی کارایی شبکه معابر در اثر ریزش آوار در زلزلههای احتمالی (مطالعه موردی: منطقه ثامن مشهد)، اولین کنفرانس سراسری توسعه محوری مهندسی عمران، معماری، برق و مکانیک ایران، گرگان، شرکت مهندسی عمران بنای تدبیر با همکاری دانشگاه گلستان.
- پوریاری، مقصود، ناصراسدی، کیارش، حسنی، نعمت، ایار، پویان، 1400، تعیین خطرپذیری قابلقبول با ملاحظه خسارت غیرمستقیم قابلقبول ناشی از حادثه زلزله در شریانهای حیاتی (حمل و نقل جادهای)، پژوهشنامه حمل و نقل.
- حسینی، مازیار، بیگ‌زاده، قاسم، ثابتی، علیرضا، یاور، بیژن، رادنیا، رامین، بنهنگی، امیر‌عباس، 1387، مدیریت بحران، تهران، موسسه نشر شهر.
- شعبانی، محمد، زندمقدم، محمدرضا، کامیابی، سعید، 1398، ارزیابی سطح کارایی شبکه معابر شهری تهران هنگام بروز حوادث غیر مترقبه (مطالعه موردی: منطقه 9)، فصلنامه نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، شماره 42.
- شکیب، حمزه، مقدسیموسوی، علی، 1385، مدیریت بحران در پایتخت، مجموعه مقالات دومین سمینار ساخت و ساز در پایتخت، دانشگاه تهران.
- شیعه، اسماعیل، حبیبی، کیومرث، ترابی، کمال، ۱۳۸۹، بررسی آسیبپذیری شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی معکوس (IHWP) و GIS (مطالعه موردی: منطقه 6 شهرداری تهران)، مجموعه مقالات کنفرانس بینالمللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
- عابدینی، اصغر، نقیبی، فریدون، فیضیقطلو، زهرا ،1397، تحلیل و ارزیابی نقش شبکه حمل و نقل در شرایط بحران با تاکید بر زلزله (نمونه موردی: محدودهی مرکزی شهر ارومیه)، کنفرانس بینالمللی عمران، معماری و توسعه مدیریت شهری در ایران.
- عزیزی، محمدمهدی، همافر، میلاد، 1391، آسیبشناسی لرزهای معابر شهری (مطالعه موردی: محله کارمندان، کرج)، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی دانشگاه تهران، دوره 17، شماره 3.
- فاطمیعقدا، سیدمحمود، 1384، گزارش مطالعات ریزپهنهبندی ژئوتکنیک لرزهای شهر زاهدان، تهران، پژوهشکده سوانح طبیعی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
- قنبری، ابوالفضل، سالکیملکی، محمدعلی، قاسمی،معصومه، 1395، ارزیابی میزان آسیبپذیری شبکه معابر شهری در برابر زمینلرزه با مطالعه موردی شهرک باغمیشه تبریز، فصلنامه جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره هجدهم.
- کاظمینیا، عبدالرضا، غنیزاده، علیرضا، 1397، ارزیابی آسیبپذیری لرزهای شبکه حمل و نقل با تاکید بر معیارهای مقاومت زمین و طراحی مسیرهای امداد و نجات با استفاده از GIS، فصلنامه مهندسی فناوری اطلاعات مکانی، شماره 21.
- محمودزاده، امیر، پیراسته، سعید، 1388، آشنایی با مفاهیم مدیریت بحران، تهران، انتشارات علمآفرین.
- معمارمنتظرین، سروش، اکبرزاده، میثم، سلیمانی، شیدا، 1399، ارزیابی آسیبپذیری شبکه معابر شهری و شناسایی نقاط بحرانی (مطالعه موردی: شبکه معابر شهری اصفهان)، پژوهشنامه حمل و نقل.
- مهندسین مشاور شهر و خانه، 1397، گزارش نهایی بازنگری طرح جامع شهر زاهدان، کارفرما: اداره کل راه و شهرسازی استان سیستان و بلوچستان.
- نورایی، همایون، رضایی، ناصر، عباسپور، رحیمعلی، 1390، ارزیابی و تحلیل مکانی کارآیی شبکههای ارتباطی محلی پس از زمینلرزه از منظر پدافند غیرعامل، مجله علمی پژوهشی علوم و فناوریهای پدافند غیرعامل، شماره 5.
- Amiri, A.; and R. Tabatabaei. 2008. Earthquake risk management strategy plan using nonparametric estimation of hazard rate. American Journal of Applied Sciences, 5: 581-585.
- Anwer,Izza, Susan Grant-Muller, 2018, Perceptions Towards the Use of Intelligent Transport System Technologies by Earthquake Victims, International Conference on Applied Human Factors and Ergonomics.
- Bommer, J.J.; N.A. Abrahamson, F.O. Strasser, A. Pecker, P.Y. Bard, H. Bungum, F. Cotton, D. Fäh, F. Sabetta, F. Scherbaum, and J. Studer. 2004. The challenge of defining upper bounds on earthquake ground motions. Seismological Research Letters, 1: 82-95.
- Contreras Diana, Giuseppe Forino and Thomas Blaschke, 2017, Measuring the Progress of a Recovery Proces After an Earthquake: The Case of L'AQUILA, Italy, International Journal of Disaster Risk Reduction.
- Kim, J. K. 2014. A conceptual framework for assessing post-earthquake fire performance of buildings. Worcester Polytechnic Institute, p. 160.
- Li, H.; T. Yi, M. GU, and L. Huo. 2009. Evaluation of earthquake-induced structural damages by wavelet transform. Progress in Natural Science, 4: 461-470. doi:10.1016/j.pnsc.2008.09.002
- Mc Conkey, D 1987, Planning for uncertainty, Business Horizons Journal.
- Eskandari, Mohammad Amin and Esmaeil Shojaee and Kiyomars Habibi 2014, Resilience assessment model for earthquake treatment centers. Fifth International Conference on Integrated Management of Natural Disasters, p. 1117.
- Zali, N.; and S. R. Azadeh. 2014. An Investigation of Ahar-Varzeghan Seismicity on August 11, 2012 in
- the North West of Tabriz, Iran. Journal of Sustainability Science and Management, 1: 78-89.
- Zanini, Mariano Angelo, Flora Faleschini, Paolo Zampieri, Carlo Pellegrino ,2016, Post-quake urban road network functionality assessment for seismic emergency management in historical centres, Journal Structure and Infrastructure Engineering Maintenance, Management, Life-Cycle Design and Performance Volume 13 – Issue 9.
)