مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
محمدرضا انصاری؛ ناصر برک پور
چکیده
در عصر کنونی افزایش نابرابریها و محرومیتهای شهری به یکی از مهمترین مسائل در میان مشکلات و چالشهای نوظهور شهری تبدیل شده است و شکاف بین ثروتمندان و فقرا در بسیاری از کشورها در 30 سال گذشته به بالاترین سطح خود رسیده است. از سوی دیگر برنامههای توسعه به عنوان یکی از مهمترین ابزار مدیریت و برنامهریزی شهرها میتوانند ...
بیشتر
در عصر کنونی افزایش نابرابریها و محرومیتهای شهری به یکی از مهمترین مسائل در میان مشکلات و چالشهای نوظهور شهری تبدیل شده است و شکاف بین ثروتمندان و فقرا در بسیاری از کشورها در 30 سال گذشته به بالاترین سطح خود رسیده است. از سوی دیگر برنامههای توسعه به عنوان یکی از مهمترین ابزار مدیریت و برنامهریزی شهرها میتوانند با بهرهگیری از جامعترین و کارآمدترین رویکردها نظیر پایداری اجتماعی در جهت مقابله با این مشکلات و چالشها تهیه و تدوین شوند. شهر زنجان در سالهای گذشته شاهد افزایش انواع نابرابریها و محرومیتهای شهری بوده است. از اینرو هدف اصلی این تحقیق بررسی و ارزیابی میزان توجه برنامههای توسعه شهری و منطقهای زنجان به پایداری اجتماعی شهری است. در این تحقیق با بهرهگیری از روش ارزیابی کیفیت برنامهها از طریق تکنیک تحلیل محتوا و با استفاده از 14 بُعد و 47 متغیر پایداری اجتماعی به ارزیابی برنامههای توسعه شهری و منطقهای زنجان پرداخته شده است. نتایج حاصل از یافتههای تحقیق نشان میدهد، این برنامهها در دهههای گذشته نتوانستند بصورت مطلوب و دقیق راهکارها و سیاستهای پایداری اجتماعی را در محتوای خود منعکس کنند. همچنین در ارزیابی این برنامهها مشخص گردید موضوع پایداری اجتماعی در برنامههای شهری بیشتر از برنامههای منطقهای منعکس گردیده است. علاوه بر اینها در بررسی میزان توجه به ابعاد پایداری اجتماعی و اولویتبندی آنها در این تحقیق مشخص شد که ابعاد و موضوعات اساسی و نوین پایداری اجتماعی از جمله سرزندگی، انسجام اجتماعی، سرمایه اجتماعی، حکمروایی و مشارکت کمتر از موارد دیگر در مجموع برنامهها منعکس گردیده است.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
سونیا کرمی
چکیده
جمعیت پایه و اساس هرگونه برنامهریزی می‌باشد. در واقع مهمترین متغیری که در برنامهریزی توسعه به عنوان مبنای محاسبات در نظر گرفته می‌شود، جمعیت و تحولات آن می‌باشد. بدین ترتیب هدف تحقیق حاضر پیش‌بینی جمعیت و خانوار، همینطور پیش‌بینی مسکن و زمین موردنیاز این جمعیت در کشور ایران تا افق سال 1410 می‌باشد. روش تحقیق حاضر به لحاظ هدف ...
بیشتر
جمعیت پایه و اساس هرگونه برنامهریزی می‌باشد. در واقع مهمترین متغیری که در برنامهریزی توسعه به عنوان مبنای محاسبات در نظر گرفته می‌شود، جمعیت و تحولات آن می‌باشد. بدین ترتیب هدف تحقیق حاضر پیش‌بینی جمعیت و خانوار، همینطور پیش‌بینی مسکن و زمین موردنیاز این جمعیت در کشور ایران تا افق سال 1410 می‌باشد. روش تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. جهت جمع‌آوری داده از سرشماری‌های ادوار مختلف، اطلاعات مراکز بهداشت و سایر مراکز مرتبط و همینطور تکنیک پویش محیطی استفاده شده است. از تکنیک پویش محیطی برای پیش‌بینی عوامل موثر بر جمعیت و مسکن و از نرم‌افزار Spectrum جهت پیش‌بینی جمعیت استفاده شده است. سپس با درنظرگرفتن عوامل موثر بر نیاز به مسکن اقدام به پیش‌بینی مسکن موردنیاز شده و نهایتا از روش گروه نما در جهت پیش‌بینی زمین مورد نیاز استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که با سه فرض افزایش، ثبات و کاهش باروری در افق سال 1410 به ترتیب شاهد افزایش جمعیت کشور ایران به تعداد 93.6، 91.5 و 89.4 میلیون نفر، کاهش جمعیت خردسالان 14-0 و افزایش سالمندان بالای 65 سال خواهیم بود. لذا با توجه به جمعیت پیش‌بینی شده به ترتیب شاهد افزایش خانوارها به تعداد 33.8، 33.1 و 32.3 میلیون نفر خواهیم بود که در راستای تأمین نیاز تمام خانوارها به مسکن مناسب و استاندارد به ترتیب به 21.6، 21 و 20.5 میلیون مسکن نیاز خواهیم داشت که برای تأمین این تعداد مسکن حدود 99 تا 105 هزار هکتار زمین نیاز خواهد بود.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
میثم مرادیان؛ حمیدرضا رخشانی نسب؛ سیدهادی طیب نیا
چکیده
زلزله یکی از بلایای طبیعی است که در طول تاریخ خسارات بسیاری را به ساکنین کره خاکی وارد نموده است، این موضوع باعث شده تا بشر همواره به دنبال کاهش اثرات این تکان ناگهانی طبیعت باشد. شهر زاهدان با قرارگیری در فاصله کمتر از 10 کیلومتری گسل زاهدان تحت تاثیر این خطر احتمالی می‌باشد. این شهر دارای 5 منطقه شهری است که هر یک ساختار خاص خود را ...
بیشتر
زلزله یکی از بلایای طبیعی است که در طول تاریخ خسارات بسیاری را به ساکنین کره خاکی وارد نموده است، این موضوع باعث شده تا بشر همواره به دنبال کاهش اثرات این تکان ناگهانی طبیعت باشد. شهر زاهدان با قرارگیری در فاصله کمتر از 10 کیلومتری گسل زاهدان تحت تاثیر این خطر احتمالی می‌باشد. این شهر دارای 5 منطقه شهری است که هر یک ساختار خاص خود را دارند؛ جمعیت ششصد هزار نفری، حاشیه‌نشینی و حضور بافت‌های فرسوده و مصالح نامناسب می‌تواند در کنار عواملی مانند تمرکز خدمات و کاربری‌های جاذب جمعیت به شدت خطرآفرین باشد. در این راستا در این پژوهش سعی شده به بررسی کارایی معابر بافت مرکزی شهر زاهدان در زمان بحران زلزله پرداخته شود. پژوهش حاضر از نوع پژوهش-های «کاربردی» و روش انجام آن «توصیفی- تحلیلی» می‌باشد. داده‌های مورد نیاز از طریق مطالعات میدانی، بررسی‌های نقشه‌ای و استفاده از نظرات کارشناسان و متخصصین حوزه مدیریت بحران و مدیریت شهری گردآوری شده است. برای تحلیل اطلاعات و تعیین بهترین مسیر خروج اضطراری از روش‌های AHP و ANP با به‌کارگیری نرم‌افزارهای Expert Choice و Super Decision استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که معابر محدوده مورد مطالعه به‌رغم عرض مناسب، کارایی لازم را در زمان بحران زلزله نخواهند داشت. با این وجود از طریق روش‌های سلسله‌مراتبی بهترین معابر شهری در محدوده مشخص شد که در بین معابر شمالی- جنوبی محور امیرالمومنین و از میان محورهای شرقی- غربی محور امام خمینی بهترین کارایی را دارند.
مقاله علمی و پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
مهدیه طاهونی؛ الهام طاهونی
چکیده
توجه به افزایش تعداد پروژه های بازآفرینی شهری در دهه های اخیر لزوم توجه به ابعاد اجتماعی در آن بسیار حائز اهمیت می باشد. بر این اساس سرمایه اجتماعی بعنوان یکی از پتانسیل های اجتماعی محله، مفهومی است که در بازآفرینی اهمیتی ویژه یافته است. با توجه به ضرورت موضوع، این پژوهش به بررسی نقش سرمایه اجتماعی در بازآفرینی محلات شمالی بافت تاریخی- ...
بیشتر
توجه به افزایش تعداد پروژه های بازآفرینی شهری در دهه های اخیر لزوم توجه به ابعاد اجتماعی در آن بسیار حائز اهمیت می باشد. بر این اساس سرمایه اجتماعی بعنوان یکی از پتانسیل های اجتماعی محله، مفهومی است که در بازآفرینی اهمیتی ویژه یافته است. با توجه به ضرورت موضوع، این پژوهش به بررسی نقش سرمایه اجتماعی در بازآفرینی محلات شمالی بافت تاریخی- فرهنگی شهر تبریز پرداخته است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی- تحلیلی می‌باشد. ابزار گردآوری اطلاعات منابع کتابخانه‌ای و اسنادی و میدانی(پرسشنامه) می‌باشد. مهمترین عوامل مؤثر مورد شناسایی و روابط بین عوامل با استفاده از مدل تحلیل مسیر در Smart Pls مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی پایایی و روایی با پایایی مرکب و روایی همگرا می‌باشد که میزان آن برای تمامی متغیرها به ترتیب بالای 7/0 و 5/0 نشان دهنده روایی و پایایی مطلوب می‌باشد. نتایج مدل تحلیل مسیر نشان دهنده آن است متغیرهای مستقل پژوهش حاضر وابستگی به محیط، اعتماد، مشارکت اجتماعی و مشارکت مدنی به ترتیب با ضرایب مسیر 471/0، 295/0، 223/0 و 138/0 در سطح معنی‌داری 05/0p< بر متغیر وابسته پژوهش تأثیر مثبت و معناداری داشته است که در بین شاخص‌های بررسی شده بیشترین تأثیر با ضریب 471/0 مربوط به متغیر وابستگی به محیط است و عضویت در نهادهای محلی با (842/0) بیشترین تاثیر را در بازآفرینی شهری پایدار محلات شمالی بافت تاریخی – فرهنگی شهر تبریز دارند.
مقاله علمی و پژوهشی
طراحی شهری
آناهیتا آزادگر؛ هانیه یوسفی شهیر
چکیده
همه‌گیری به معنای اپیدمی گسترده بیماری‌های مسری به‌طور هم‌زمان در چندین قاره جهان است، با آغاز همه‌گیری کووید- 19 همه مناسبات جهانی ازجمله مسائل شهری دچار دگرگونی عظیمی شدند و با تعطیلی برخی کسب‌وکارها، مدارس و دانشگاه‌ها و دیگر مکان‌های عمومی، شهرها سکوتی طولانی‌مدتی را تجربه کردند. با توجه به اهمیت مبحث پاسخ‌دهی فضاهای ...
بیشتر
همه‌گیری به معنای اپیدمی گسترده بیماری‌های مسری به‌طور هم‌زمان در چندین قاره جهان است، با آغاز همه‌گیری کووید- 19 همه مناسبات جهانی ازجمله مسائل شهری دچار دگرگونی عظیمی شدند و با تعطیلی برخی کسب‌وکارها، مدارس و دانشگاه‌ها و دیگر مکان‌های عمومی، شهرها سکوتی طولانی‌مدتی را تجربه کردند. با توجه به اهمیت مبحث پاسخ‌دهی فضاهای شهری (خیابان‌ها) و ضرورت انجام چنین مطالعاتی در حوزه برنامهریزی شهری، مرتبط با شرایط ایجادشده درنتیجه بیماری‌های همه‌گیر، مقاله پیش رو به دنبال بررسی تأثیر بیماری‌های همه‌گیر به‌طور خاص کووید- 19 بر برنامهریزی شهری و شهرسازی ازلحاظ بازنگری بر طراحی فضاهای شهری از بُعد پاسخ‌دهی خیابان‌ها در شرایط اوج بیماری بامطالعه نمونه‌های بین‌المللی و تحلیل آنها با ماتریس سوات و تکنیک QSPM در راستای یافتن راهبردهایی جهت افزایش پاسخ‌دهی این فضاها در کلان‌شهر تبریز در شرایط ویژه ذکرشده است. تجزیه‌وتحلیل شاخص‌های موردنظر، بر اساس روش در پیش‌گرفته شده این پژوهش نشان داد که رویکرد، جهت بهبود شرایط خاص همه‌گیری‌ها در این حوزه باید با توجه بیشتر به نقاط قوت موجود و بهره‌برداری از فرصت‌ها دنبال شود، همچنین مؤلفه‌های فاصله‌گذاری، محدود کردن دسترسی سواره، تقویت حالت‌های فعال و افزایش دسترسی به فضاهای سبز به‌عنوان مؤثرترین شاخص‌های این پژوهش معرفی می‌شوند.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
علی مصیب زاده؛ شراره خیاط سلیقه دار
چکیده
محله‌های شهری که سلول‌های خرد شهری محسوب می‌شوند، به مرور زمان چالش‌هایی را از سر می‌گذرانندکه یکی از اساسی ترین این چالشها، دگرگون شدن چهره محله از طریق تغییر کالبدی بدون در نظر داشتن مورفولوژی شهری و تاریخ محلات قدیمی، سکونت افراد جدید در محله بدون داشتن هیچ حس تعلقی به محله و آشنایی با گذشته و تاریخ محلات، بحران هویتی و نابودی ...
بیشتر
محله‌های شهری که سلول‌های خرد شهری محسوب می‌شوند، به مرور زمان چالش‌هایی را از سر می‌گذرانندکه یکی از اساسی ترین این چالشها، دگرگون شدن چهره محله از طریق تغییر کالبدی بدون در نظر داشتن مورفولوژی شهری و تاریخ محلات قدیمی، سکونت افراد جدید در محله بدون داشتن هیچ حس تعلقی به محله و آشنایی با گذشته و تاریخ محلات، بحران هویتی و نابودی شخصیت قدیمی محلات در اثر توسعه نامتناسب فضایی می‌باشد. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی رابطه بین هویت و تغییرات کالبدی محله عسگرخان ارومیه و هویت‌بخشی محله با استفاده از روش چیدمان فضایی می‌باشد. نوع تحقیق کاربردی بوده و روش آن توصیفی- تحلیل است. جهت گردآوری دادهها از روش مطالعات کتابخانه‌ای- اسنادی و میدانی بهره گرفته شده است. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی (میانگین) و آمار استنباطی در نرم افزارهای Excel و Spss و روش چیدمان فضایی در نرم افزارهای Depth Map وQGIS استفاده شد. یافته های پژوهش بر اساس همبستگی به دست آمده از آزمون پیرسون (0/446) و همچنین سطح معنی داری (Sig: 0.000)، حاکی از رابطه خطی و مثبت بین هویت محله و شاخص‌های کالبدی در محله است. بر اساس آنالیز تکنیک چیدمان فضایی نیز مسیرهای مهم محله در سه تیپ تقسیم بندی شده و جهت ارتقای وضعیت کالبدی و تقویت ارتباطات اجتماعی و هویت و حس تعلق در محله در بعد کالبدی از جمله ارتقای کمی و کیفی کاربری‌ها، قرارگیری عناصر و نشانه‌های محلی در کنار مسیرهای مهم محله، ایجاد ارتباط بین گذشته و حال از طریق عناصر واسط و .... پیشنهاد گردید.
