نوع مقاله : مقاله علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه

2 کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری

چکیده

محله‌های شهری که سلول‌های خرد شهری محسوب می‌شوند، به مرور زمان چالش‌هایی را از سر می‌گذرانندکه یکی از اساسی ترین این چالش‌ها، دگرگون شدن چهره محله از طریق تغییر کالبدی بدون در نظر داشتن مورفولوژی شهری و تاریخ محلات قدیمی، سکونت افراد جدید در محله بدون داشتن هیچ حس تعلقی به محله و آشنایی با گذشته و تاریخ محلات، بحران هویتی و نابودی شخصیت قدیمی محلات در اثر توسعه نامتناسب فضایی می‌باشد. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی رابطه بین هویت و تغییرات کالبدی محله عسگرخان ارومیه و هویت‌بخشی محله با استفاده از روش چیدمان فضایی می‌باشد. نوع تحقیق کاربردی بوده و روش آن توصیفی- تحلیل است. جهت گردآوری داده‌ها از روش مطالعات کتابخانه‌ای- اسنادی و میدانی بهره گرفته شده است. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی (میانگین) و آمار استنباطی در نرم افزارهای Excel و Spss و روش چیدمان فضایی در نرم افزارهای Depth Map وQGIS استفاده شد. یافته های پژوهش بر اساس همبستگی به دست آمده از آزمون پیرسون (0/446) و همچنین سطح معنی داری (Sig: 0.000)، حاکی از رابطه خطی و مثبت بین هویت محله و شاخص‌های کالبدی در محله است. بر اساس آنالیز تکنیک چیدمان فضایی نیز مسیرهای مهم محله در سه تیپ تقسیم بندی شده و جهت ارتقای وضعیت کالبدی و تقویت ارتباطات اجتماعی و هویت و حس تعلق در محله در بعد کالبدی از جمله ارتقای کمی و کیفی کاربری‌ها، قرارگیری عناصر و نشانه‌های محلی در کنار مسیرهای مهم محله، ایجاد ارتباط بین گذشته و حال از طریق عناصر واسط و .... پیشنهاد گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Application of Spatial Arrangement Technique for Reconstruction and Physical Identification of Urban Neighborhoods (Case Study: Asgarkhan Neighborhood of Urmia)

نویسندگان [English]

  • Ali Mosayyebzadeh 1
  • Sharareh Khayat salighr 2

1 Faculty member of Urmia University

2 Master of Urban Planning

چکیده [English]

Urban neighborhoods, which are considered as micro-urban cells, face challenges over time, one of the most fundamental of which is the transformation of the neighborhood through physical change without considering the urban morphology and history of old neighborhoods, new people living in the neighborhood without There is no sense of belonging to the neighborhood and familiarity with the past and history of neighborhoods, identity crisis and the destruction of the old personality of neighborhoods due to disproportionate spatial development, which leads to the loss of social relations and sense of belonging in the neighborhood. The purpose of this study is to evaluate the relationship between identity and physical changes in Asgarkhan neighborhood of Urmia and the identity of the neighborhood using the spatial arrangement method. The type of research is applied and its method is descriptive-analytical. In order to collect data, the method of library-documentary and field studies has been used. To analyze the data, descriptive statistics (mean) and inferential statistics (Pearson test) were used in Excel and Spss software and spatial arrangement method was used in Depth Map and QGIS software. Findings based on the correlation obtained from Pearson test (0.446) and also the level of significance (Sig: 0.000) indicate a linear and positive relationship between neighborhood identity and physical indicators in the neighborhood. Based on the analysis of spatial arrangement technique, the important routes of the neighborhood are divided into three types, and based on that, in order to improve the physical condition and strengthen social relations and identity and sense of belonging in the neighborhood in the physical dimension, including improving the quantity and quality of uses, placing local elements and signs next to important neighborhood routes, creating a connection between past and present through intermediate elements. And .... was suggested.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial layout
  • physical identification
  • AsgarKhan neighborhood
  • Spss
  • بلایی اسکویی، آزیتا؛ قره بگلو، مینو و حیدری ترکمانی، مینا (1399)، بررسی عناصر شکل دهنده هویت کالبدی بر اساس نقشه­های شناختی شهروندان، مورد مطالعاتی: محله دوچی تبریز، معماری و شهرسازی آرمانشهر، شماره 33، صص 40-27.
  • پیمانی، علی و ذوالقدر، مارال (1390)، کاربرد روش چیدمان فضا در ارزیابی طرح­های توسعه شهری- نمونه مطالعاتی: طرح جامع جدید کلان شهر تهران و طرح تفصیلی مناطق شهرداری تهران (منطقه 19)، مجله صفه، دوره 21، شماره 3، صص 146-123.
  • جهانی دولت آباد، رحمان (1393)، بررسی اثرات هویت محله ای بر میزان جرائم شهری (مورد پژوهش شهر ورامین)، فصلنامه دانش انتظامی شرق تهران، سال اول، شماره یک، صص 100-81.
  • جهانی دولت آباد، رحمان؛ شماعی، علی و جهانی، اسماعیل (1392)، سنجش میزان هویت محله ای با تأکید بر نقش نهادهای مردمی در منطقه 7 تهران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال سیزدهم، شماره 3، صص 210-191.
  • جهانی، مرضیه (1392)، بررسی ارتباط میان هم پیوندی ساختار فضایی و توسعه یافتگی بافت تاریخی شهرها با بهره گیری از روش چیدمان فضا (نمونه موردی گرگان- ایران)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی شهری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
  • حسین آبادی، سعید؛ سلمانی مقدم، محمد و نوری دشتبان، مریم (1398)، هویت مکانی و عوامل مؤثر بر آن در محلات قدیمی نمونة مطالعه: محلة کلاه فرنگی سبزوار، فصلنامه علمی برنامه ریزی فضایی (جغرافیا) سال نهم، شماره دوم، (پیاپی 34)، صص 110-89.
  • خدابخش، محمدحسین؛ نوروزی ثانی، پرویز و حسین زاده دلیر، کریم (1399)، تحلیلی بر توزیع فضایی میزان برخورداری مناطق شهر تبریز از شاخص­های رشد هوشمند شهری، نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 24، شماره 73، صص 80-157.
  • رحمانی، جعفر و پورجعفر، محمدرضا (1395)، تحلیل و بررسی شاخص های مؤثر در هویت محله (نمونه موردی: محله مسگرهای شهر زنجان)، معماری و شهرسازی پایدار، سال چهارم، شماره اول، صص 30-19.
  • روشنی، مهدی و ثقفی اصل، آرش (1395)، تحلیل تطبیقی ساختار اصلی شهر تبریز از اواخر دوره قاجار تا معاصر با استفاده از تکنیک چیدمان فضایی، نشریه علمی پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره، 12، صص 72-57.
  • زارعی، آرزو و عرفانی، عطاالله (1397)، بررسی عوامل اثرگذار در طراحی جداره سازه­های سنتی در ارتقاء حس تعلق به مکان، دوماهنامه علمی تخصصی پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال سوم، شماره دو (پیاپی ده)، جلد یک، صص 24-13.
  • زلفی گل، سجاد و سجادزاده، حسن (1396)، بررسی نحو فضایی ساختار محله­های سنتی با نگرش محرک توسعه (نمونۀ موردی: محلۀ حاجی شهر همدان)، جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 28، پاپی 68، شماره 4، صص 70-53.
  • زنگنه، یعقوب؛ زنگنه شهرکی، سعید؛ خدابنده لو، حسن و عباسی فلاح، وحید (1397)، تحلیلی بر نقش رشد هوشمند شهری در تقویت هویت محله ای (مورد شناسی: محلات ناحیۀ 5 و 6 منطقۀ 2 شهرداری تهران)، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای، شماره 29، صص 214-201.
  • سلیمی، امیررضا (1399)، بررسی نقش قلمروی محله در افزایش حس تعلق خاطر به محیط زندگی و تقویت تعاملات اجتماعی، معماری شناسی/ نشریه اختصاصی معماری و شهرسازی ایران، سال سوم، شماره 16، صص 6-1.
  • شیعه، اسماعیل و حاجیانی، مهسا (1398)، تاثیرات مگامال ها بر هویت محله ای در شهر تهران مطالعه موردی: اطلس مال نیاوران، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی- اسلامی، سال نهم شماره سی و ششم، صص 81-69.
  • صالحی زلانی، سعید؛ هاشمی، علی و میرزاد، عباس (1398)، بررسی هویت شهری ایلام و مؤلفه­های هویت بخش آن، فصلنامه علمی فرهنگ ایلام، دوره بیستم، شماره 62 و 63، صص 141-118.
  • طبرسا، محمدعلی؛ پاسیان خمری، رضا و حسینی فوجردی، سیدمحسن (1397)، کاربرد تکنیک چیدمان فضا برای مقایسه تطبیقی میان ساختار فضایی بافت های تاریخی و توسعه های جدید شهری (نمونه پژوهش: بافت تاریخی و شهرک فرهنگیان گرگان)، نشریه علمی پژوهشی معماری و شهرسازی ایران، دوره 9، شماره 16، صص 16-5.
  • عنانهاد، محمود؛ غلامعلی زاده، حمزه و اسدی ملک جهان، فرزانه (1398)، سنجش حس تعلق به مکان وحفظ هویت واحدهای مسکونی در محله شهری، مطالعه موردی: محله قدیمی ساغریسازان رشت، دو فصلنامه علمی- پژوهشی، پژوهش های بوم شناسی شهری، سال دهم، شماره 1، پیاپی 19، صص 88-73.
  • غلامی، محمد و حیاتی، عقیل (1392)، بررسی تاثیر هویت کالبدی بر انسجام اجتماعی مطالعه موردی؛ محله اوین شهر تهران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال سیزدهم، شماره 30، صص 150-131.
  • کاظمینی، سیده میترا؛ غفوریان، میترا و حصاری، الهام (1399)، بازشناسی عوامل اجتماعی موثر بر هویتمندی در محلات قدیمی ایرانی (مطالعه موردی محله شنبدی بوشهر)، فصلنامه پژوهش­های معماری اسلامی، شماره بیست و ششم، سال هشتم، صص 42-27.
  • Eben Saleh, M. A. (2000), The architectural form and landscape as a harmonic entity in the vernacular settlements of Southwestern Saudi Arabia .Habitat International, Vol. 24, pp. 411-
  • Hillier, B. (2007), Space is the machine, A configurational theory of architecture Space Syntax.
  • Hillier, B., & Vaughan, L. (2007), The city as one thing. Progress in Planning, Vol. 67, No. 3, pp. 205-230.
  • Musa, M. (2013), Globalization, Identity, and the Urban Built Environment: A Theoretical Context, University of Sharjah.
  • Hathaway, Z. (2013). Neighborhood Identity and Sustainability: A Comparison Study of Two Neighborhoods in Portland, Oregon, Dissertations and Theses, pp. 683.
  • Ujang, N. (2008), Place Attachment, Familiarity and sustainability of urban place identity, Department of Land scape Architecture, University putra Malaysia.
  • Topçu, K. (2011), kent kimliği üzerine bir araştırma: Konya örneği, Uluslararası insan bilimleri dergisi, Vol. 8, No. 2, pp. 1048-1072.
  • Kayapak, Ş. (2010), Atakyanın kent kimliği açısından irdelenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Vol. 7, No. 14, pp. 373-392.
  • Penchev, G. (2016), Using Space Syntax For Estimation Of Potential Disaster Indirect Economic Losses, Comparative Economic Research, Vol. 19, No. 5, pp. 125-142.