مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
محمد مهدی عزیزی؛ فرشاد نوریان؛ جواد مهدیان پور
چکیده
همزمان با توسعه شهرنشینی بخش‌هایی از شهرها به تدریج نادیده گرفته شده و دچار فرسودگی می‌شوند. تشدید فرسودگی بافت‌های شهری به همراه تغییرات و تحولات در نظریه‌ها، رویکردها و طرح‌های نوسازی و بهسازی چالش‌های متعددی را برای مدیران و برنامه‌ریزان شهری ایجاد کرده است. در این راستا، بازآفرینی شهری به‌عنوان یک رویکرد جامع برای اصلاح ...
بیشتر
همزمان با توسعه شهرنشینی بخش‌هایی از شهرها به تدریج نادیده گرفته شده و دچار فرسودگی می‌شوند. تشدید فرسودگی بافت‌های شهری به همراه تغییرات و تحولات در نظریه‌ها، رویکردها و طرح‌های نوسازی و بهسازی چالش‌های متعددی را برای مدیران و برنامه‌ریزان شهری ایجاد کرده است. در این راستا، بازآفرینی شهری به‌عنوان یک رویکرد جامع برای اصلاح و بهبود نواقص رویکردهای گذشته مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، اجرای سیاست‌های بهسازی و نوسازی در عمل با چالش‌هایی مواجه است که عمدتاً ناشی از پیچیدگی موضوع، تعارضات زمینه‌ای و فاصله میان نظریه و عمل می‌باشد. هدف این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر تحقق‌پذیری سیاست‌های نوسازی و بهسازی در محله ولیعصر تهران است. برای دستیابی به این هدف ابتدا به بازخوانی ادبیات نظری مربوط به بهسازی و نوسازی شهری، پراگماتیسم و تحقق‌پذیری پرداخته و پس از تدوین چارچوب نظری با بهره‌گیری از روش‌های تحلیلی و تطبیقی، معیارها و شاخص‌های مربوطه استخراج گردید. اطلاعات زمینه‌محور از طریق مصاحبه با ذینفعان اصلی جمع‌آوری، کدگذاری و با استفاده از تحلیل شبکه ارزیابی گردید. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در محله ولیعصر تهران موانع اصلی تحقق پذیری شامل کیفیت پایین ساخت، تعارضات میان ذینفعان، ضعف در مدیریت و نظارت ، عدم انعطاف‌پذیری و نیازمحوری ، طولانی شدن زمان ساخت، مشکلات تأمین مالی و اسکان موقت ساکنان و عدم کارایی دفاتر توسعه محلی می‌باشد. در نهایت مدل پیشنهادی عملگرا مبتنی بر چهار معیار اصلی شامل کیفیت برنامه نوسازی و بهسازی، کیفیت مدیریت، ارزیابی و نظارت،کیفیت عملکرد پیمانکاران و کیفیت مشارکت ارائه شد.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
میترا عظیمی؛ سینا کریمی
چکیده
انسان‌ها بخشی مهمی از زندگی خود را در فضاهای شهری می‌گذرانند و این فضاها باید بتوانند در خدمت تأمین نیازهای نوع بشر باشند. فضاهای شهری شامل ابعاد گوناگونی است که یکی از آنها بعد فیزیکی و کالبدی است. مطالعات نشان‌داده‌اند کمّیت و کیفیت عناصر کالبدی شهر، نقش تعیین‌کننده‌ای در میزان تعاملات اجتماعی شهروندان داشته و با برنامه‌ریزی ...
بیشتر
انسان‌ها بخشی مهمی از زندگی خود را در فضاهای شهری می‌گذرانند و این فضاها باید بتوانند در خدمت تأمین نیازهای نوع بشر باشند. فضاهای شهری شامل ابعاد گوناگونی است که یکی از آنها بعد فیزیکی و کالبدی است. مطالعات نشان‌داده‌اند کمّیت و کیفیت عناصر کالبدی شهر، نقش تعیین‌کننده‌ای در میزان تعاملات اجتماعی شهروندان داشته و با برنامه‌ریزی مناسب برای فضاهای کالبدی می‌توان در ایجاد حال خوب و سلامت روان جامعه تأثیرگذار بود. بر این اساس، هدف تحقیق حاضر، بررسی نقش عناصر کالبدی در تعاملات اجتماعی در فضاهای عمومی شهری، در محدوده بوستان رضوانِ شهر قروه واقع در استان کردستان است. این تحقیق از نوع نوع توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کیفی انجام شده است. به این ترتیب که، محدوده موردنظر به شش زیر محدوده تقسیم شده و به‌صورت نقشه‌های مجزا تولید شدند. سپس با استفاده از تکنیــک‌های مشاهده طبیعی غیرعلنی و همچنین انجام مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته با 35 نفر، نقش عناصر کالبدی در تعاملات اجتماعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، در محدوده مورد مطالعه، عناصر کالبدی همچون مبلمان شهری مؤلفه‌ای مهم و تأثیرگذار در برقراری تعاملات اجتماعی بوده و توجه به این عناصر از طریق برنامه‌ریزی و طراحی کالبـــدی منــاسب می‌تواند میل به بی‌اعتنایی و گذار سریع مردم در فضاهای عمومی شهری را کاهش داده و موجبات سرزندگی هر چه بیشتر شهر را فراهم آورد. از این رو، ارتقای مبلمان شهری بوستان رضوان به لحاظ کمّی و کیفی می‌تواند به عنوان یک پیشنهاد برخواسته از پژوهش در دستور کار مدیران شهری قروه قرار گیرد.
مقاله علمی و پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
سیما پیری؛ اکبر اصغری زمانی؛ شهریور روستایی
چکیده
پدیده تفکیک همراه با رشد سریع شهرنشینی به یک مسئله اصلی برای پایداری کلان شهرها تبدیل شده است. با افزایش نقش صنعت، تکنولوژی و دانش، تقسیم کار بیشتری در کلان شهر تبریز صورت گرفته و تفکیک در ساختار فضایی کلان شهر تبریز بیشتر نمایان گشته است. هدف تحقیق بررسی شدت تفکیک فضایی-اقتصادی گروه های شغلی به عنوان معرف مولفه درآمد و نحوه توزیع طبقات ...
بیشتر
پدیده تفکیک همراه با رشد سریع شهرنشینی به یک مسئله اصلی برای پایداری کلان شهرها تبدیل شده است. با افزایش نقش صنعت، تکنولوژی و دانش، تقسیم کار بیشتری در کلان شهر تبریز صورت گرفته و تفکیک در ساختار فضایی کلان شهر تبریز بیشتر نمایان گشته است. هدف تحقیق بررسی شدت تفکیک فضایی-اقتصادی گروه های شغلی به عنوان معرف مولفه درآمد و نحوه توزیع طبقات شغلی در ساختار فضایی کلان شهر تبریز در سال 1390 براساس رهیافت ریخت شناسانه است. روش تحقیق کمی، از نظر هدف توصیفی محور و از نظر نوع، کاربردی است. براساس داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 ، داده های شغلی در سطح بلوک های آماری در دو حالت فضایی و ساختاری مورد تحلیل قرار گرفته اند. بعد ساختاری (غیرفضایی) جهت سنجش شدت تفکیک گروه های شغلی از طریق چهار شاخص تک گروهی کلاسیک تفکیک و سه شاخص محلی، بعد فضایی جهت تحلیل نحوه توزیع فضایی گروه های شغلی در سطح کلان شهر تبریز از روش تراکم هسته ای کرنل استفاده شده است. نتایج حاکی از تفکیک متوسط به پائین گروه های شغلی بالا و پائین براساس شاخص های کلاسیک است. در حالی که طبقه شغلی متوسط تفکیک متوسط به بالا (0/60) را نشان می دهد. با توجه به نتایج موران ساختار فضایی طبقات شغلی در کلان شهر تبریز خوشه ای زیاد می باشد. الگوی فضایی با توجه به نتایج تراکم هسته ای کرنل برای طبقه شغلی بالا چندمرکزی پراکنده، طبقه شغلی متوسط چندمرکزی و طبقه شغلی پائین الگوی شبه حلقوی و پیوسته دارد.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
مجتبی آزمون؛ علی مصیب زاده؛ کیارش آذرکیش؛ سینا مشتاقی
چکیده
مسکن از دیرباز جز اساسی‌ترین ملزومات آسایشی انسان‌ها بوده است. با گذر زمان انگاره‌های فرهنگی در ساخت و تکوین آن نقشه به سزایی را ایفا نموده به گونه‌ای کالبد مسکن هر فرهنگی خود جریی از هویت آن محسوب می‌گردد اما متاسفانه با نفوذ و سیطره فرهنگ‌های غیر‌اسلامی و ایرانی بعضا شهرهای کشور به ویژه کلانشهر را بیشتر تحت تاثیر قرار داده است. ...
بیشتر
مسکن از دیرباز جز اساسی‌ترین ملزومات آسایشی انسان‌ها بوده است. با گذر زمان انگاره‌های فرهنگی در ساخت و تکوین آن نقشه به سزایی را ایفا نموده به گونه‌ای کالبد مسکن هر فرهنگی خود جریی از هویت آن محسوب می‌گردد اما متاسفانه با نفوذ و سیطره فرهنگ‌های غیر‌اسلامی و ایرانی بعضا شهرهای کشور به ویژه کلانشهر را بیشتر تحت تاثیر قرار داده است. فلذا در جهت پاسخدهی مناسب به این معضل در کشورمان در این پژوهش با هدف تقویت هویت تاریخی، فرهنگی و کالبدی مساکن ایرانی - اسلامی در بافت قدیم و جدید کلانشهر تبریز، به بررسی دو محله منصور و الهیه می پردازیم. ابتدا شاخصهایی که از آیات و احادیث و منابع مرتبط، جمع-آوری کرده و پرسشنامه ها را با استفاده از مدل ارزیابی چند معیاره فرآیند تحلیل شبکه(ANP) و تاپسیس (TOPSIS) تحلیل هایی ارائه گردید. نتایج حاصله از تحلیل شاخص ها در محلات نشان می‌دهد که بطور کلی محله الهیه، به لحاظ شاخص های ایرانی - اسلامی در شرایط مطلوبتری به نسبت محله منصور می‌باشد. همچنین با بررسی نتایج تحلیل شاخص ها در محلات، شاخص مقاومت و ایمنی در وضعیت نسبتا مطلوب، و شاخص های نما، عدم اشرافیت و رضایت همسایه در وضعیت نسبتا نامطلوبی در میزان توجه در محلات قرار دارند.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی شهری
جعفر مهران‌پور؛ محمدرضا پورمحمدی؛ شهریور روستایی
چکیده
ساختار فضایی شهر، الگوی توزیع جمعیتی و عملکردها را شامل می‌شود که از طریق شبکه‌های ارتباطی به‌صورت سیستمی با هم در ارتباط می‌باشند. در این راستا، به‌منظور کاهش عدم تعادل‌ها در ساختار فضایی شهر، بررسی توزیع فضایی عملکردها و همچنین الگوهای زمانی و تحرک جمعیتی در ارتباط با این عملکردها ضروری می‌باشد. با توجه به اهمیت موضوع، هدف ...
بیشتر
ساختار فضایی شهر، الگوی توزیع جمعیتی و عملکردها را شامل می‌شود که از طریق شبکه‌های ارتباطی به‌صورت سیستمی با هم در ارتباط می‌باشند. در این راستا، به‌منظور کاهش عدم تعادل‌ها در ساختار فضایی شهر، بررسی توزیع فضایی عملکردها و همچنین الگوهای زمانی و تحرک جمعیتی در ارتباط با این عملکردها ضروری می‌باشد. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از تحقیق حاضر بررسی ساختار و هسته‌های عملکردی کلانشهر تبریز از منظر الگوهای فضایی، زمانی و تحرک انسانی است. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی با ماهیت علی-همبستگی می‌باشد که به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات در بخش توزیع تراکمی و فضایی هسته‌های عملکردی از روش تخمین تراکمی کرنل و در بخش روابط فضایی عملکردها از شاخص موران استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بر اساس ارزش شاخص موران برای هسته‌های عملکردی یعنی 317598/0 در سطح اطمینان 99 درصد و ارزش شاخص z-score یعنی 000557/15، می‌توان گفت که پراکندگی هسته‌های عملکردی در حالت خوشه‌بندی می‌باشد. همچنین بر اساس نتایج می‌توان عنوان کرد که کلانشهر تبریز در یک حالت تک‌هسته‌ای (مرکز شهر) قرار داشته و با توجه به افزایش توزیع عملکردهای اداری، درمانی و تفریحی در مناطق شرقی و صنایع در مناطق غربی، قابلیت تبدیل به یک الگوی توسعه‌ای چندهسته‌ای در ساختار فضایی خود را دارد. الگوهای زمانی و تحرک انسانی نیز تک‌هسته‌ای بودن شهر در بخش مرکزی و شکل‌گیری هسته‌های فرعی در پیرامون شهر را مورد تأیید قرار می‌دهد. بنابراین بازاندیشی در توزیع فضایی عملکردها با جانمایی بهینه‌ی آنها ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در ساختار فضایی کلانشهر تبریز می‌باشد.
مقاله علمی و پژوهشی
برنامه ریزی منطقه ای
مژگان ثابت تیموری؛ المیرا رستمی؛ ساجده باغبان؛ سجاد فیروزمند؛ بهار بیشمی
چکیده
شهر طرقبه به عنوان مکمل زنجیره گردشگری مشهد به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری در منطقه، دارای ظرفیت بالایی در حوزه گردشگری است که می‌توان با برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیک در این خصوص، نسبت به توسعه گردشگری مشهد و منطقه کلان‌شهری آن اقدام نمود. در این راستا، پژوهش پیش‌رو با هدف توسعه گردشگری منطقه ویلاشهر طرقبه با تأکید بر نقش مدیریت ...
بیشتر
شهر طرقبه به عنوان مکمل زنجیره گردشگری مشهد به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری در منطقه، دارای ظرفیت بالایی در حوزه گردشگری است که می‌توان با برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیک در این خصوص، نسبت به توسعه گردشگری مشهد و منطقه کلان‌شهری آن اقدام نمود. در این راستا، پژوهش پیش‌رو با هدف توسعه گردشگری منطقه ویلاشهر طرقبه با تأکید بر نقش مدیریت استراتژیک صورت گرفته‌است. پژوهش حاضر، به روش توصیفی–تحلیلی و با استفاده از مطالعات اسنادی، پرسشنامه و مصاحبه انجام شده و برای تحلیل داده‌ها از تکنیک سوات و ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک کمی استفاده‌شد. جامعه آماری، مشتمل بر جامعه محلی و گردشگران ( انتخاب 384 نفر از روش کوکران)، خبرگان و کارشناسان (انتخاب 20نفر از روش گلوله برفی) بود. یافته‌های این پژوهش حاکی از وجود ضعف و تهدیدهای عمده در مدیریت استراتژیک گردشگری منطقه ویلاشهر طرقبه، همچون سایر مناطق گردشگری بود که برطرف کردن این تهدیدات، نیازمند نگاه سیستماتیک به کلیه ابعاد گردشگری می‌باشد. نتایج حاصل از تحلیل ماتریس ارزیابی عوامل درونی-بیرونی بر اولویت راهبردهای تهاجمی دلالت داشت که بیانگر جایگاه مطلوب مدیریت استراتژیک این منطقه است. اولویت‌بندی راهبردهای منطقه، نشان‌داد که توجه به پتانسیل‌های طبیعی منطقه و توجه به بافت آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. لذا مدیریت شهری بایستی در راستای توسعه گردشگری، مزیت منطقه مورد مطالعه را از ابعاد مختلف بررسی نموده و متناسب با آنها در محدوده اقدام نماید.
