نوع مقاله : مقاله علمی و پژوهشی

نویسندگان

• جعفر مهران‌پور ¹
• محمدرضا پورمحمدی ²
• شهریور روستایی ³

¹ دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، پردیس خودگردان دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

² استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

³ گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز

چکیده

ساختار فضایی شهر، الگوی توزیع جمعیتی و عملکردها را شامل می‌شود که از طریق شبکه‌های ارتباطی به‌صورت سیستمی با هم در ارتباط می‌باشند. در این راستا، به‌منظور کاهش عدم تعادل‌ها در ساختار فضایی شهر، بررسی توزیع فضایی عملکردها و همچنین الگوهای زمانی و تحرک جمعیتی در ارتباط با این عملکردها ضروری می‌باشد. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از تحقیق حاضر بررسی ساختار و هسته‌های عملکردی کلان‌شهر تبریز از منظر الگوهای فضایی، زمانی و تحرک انسانی است. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی با ماهیت علی-همبستگی می‌باشد که به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات در بخش توزیع تراکمی و فضایی هسته‌های عملکردی از روش تخمین تراکمی کرنل و در بخش روابط فضایی عملکردها از شاخص موران استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بر اساس ارزش شاخص موران برای هسته‌های عملکردی یعنی 317598/0 در سطح اطمینان 99 درصد و ارزش شاخص z-score یعنی 000557/15، می‌توان گفت که پراکندگی هسته‌های عملکردی در حالت خوشه‌بندی می‌باشد. همچنین بر اساس نتایج می‌توان عنوان کرد که کلان‌شهر تبریز در یک حالت تک‌هسته‌ای (مرکز شهر) قرار داشته و با توجه به افزایش توزیع عملکردهای اداری، درمانی و تفریحی در مناطق شرقی و صنایع در مناطق غربی، قابلیت تبدیل به یک الگوی توسعه‌ای چندهسته‌ای در ساختار فضایی خود را دارد. الگوهای زمانی و تحرک انسانی نیز تک‌هسته‌ای بودن شهر در بخش مرکزی و شکل‌گیری هسته‌های فرعی در پیرامون شهر را مورد تأیید قرار می‌دهد. بنابراین بازاندیشی در توزیع فضایی عملکردها با جانمایی بهینه‌ی آنها ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در ساختار فضایی کلان‌شهر تبریز می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• ساختار فضایی شهر
• عملکردهای شهری
• تحرک‌های جمعیتی
• کلان‌شهر تبریز

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Structure and Functional Cores of the City from the Perspective of Spatial, Temporal and Human Mobility Patterns (Case Study: Tabriz Metropolis)

نویسندگان [English]

• Jafar Mehranpour ¹
• Mohammadreza Pourmohammadi ²
• shahrivar rostaei ³

¹ Ph.D. Student of Architecture, Department of Geography and Urban Planning, Tabriz University Autonomous Campus, Tabriz, Iran.

² Professor, Department of Geography and Urban Planning, Tabriz University, Tabriz, Iran.

³ Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz

چکیده [English]

The spatial structure of the city includes the population distribution pattern and functions that are systematically connected through communication networks. In this regard, in order to reduce the imbalances in the spatial structure of the city, it is necessary to examine the spatial distribution of functions as well as the temporal patterns and population mobility related to these functions. Considering the importance of the subject, the aim of the current research is to examine the structure and functional cores of Tabriz metropolis from the perspective of spatial, temporal and human mobility patterns. The research method in the present research is descriptive-analytical with causal-correlation nature, in order to analyze the information was used in the density and spatial distribution of functional cores, the Kernel density estimation method and in the spatial relations of functions, Moran's index. The findings of the research show that based on the value of Moran's index for functional cores i.e. 0.317598 at the 99% confidence level and the value of the z-score index i.e. 15.000557, it can be said that the dispersion of functional cores is in clustering mode. Also, based on the results, it can be said that Tabriz metropolis is in a mononuclear state (city center) and due to the increase in the distribution of administrative, therapeutic and recreational functions in the eastern regions and industries in the western regions, the ability to transform into a multi-nuclear development pattern in the structure It has its own space. Time patterns and human mobility also confirm the single core of the city in the central part and the formation of sub-cores around the city. Therefore, rethinking the spatial distribution of functions with their optimal placement is an inevitable necessity in the spatial structure of Tabriz metropolis.

کلیدواژه‌ها [English]

• Urban spatial structure
• Urban functions
• Population mobility
• Tabriz metropolis