نوع مقاله : مقاله علمی و پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران
2 عضو هیات علمی گروه شهرسازی و معماری، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران.
چکیده
توسعه و گسترش شهرنشینی و به دنبال آن افزایش تقاضای سفر در سال‌های اخیر، شهرها را با مشکلاتی نظیر ترافیک، کمبود پارکینگ‌های مناسب و کافی، مسائل زیست محیطی و غیره مواجه ساخته است. در عین حال، حمل و نقل عمومی، بویژه اتوبوسرانی در توسعه عملکردهای شهری از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین پرداختن به ابعاد مختلف این سیستم، برای افزایش راندمان آن، گامی در جهت حل مشکلات مذکور خواهد بود. ایستگاههای اتوبوسرانی یکی از اجزای مهم این سامانه به شمار می آیند و در صورتیکه در مکان‌های مناسب استقرار یابند باعث افزایش کارایی و عملکرد این سامانه خواهد بود. لذا در این پژوهش سعی گردید تا پارامترهای تاثیرگذار در مکانیابی و توزیع ایستگاههای اتوبوس شهری شناسایی شده و بر اساس آن، توزیع فضائی ایستگاههای اتوبوس مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد. جهت نیل به این هدف، با بهره گیری از توابع تحلیلی مختلف در محیط GIS و با استفاده از مدل AHP مکان استقرار ایستگاههای اتوبوس منطقه 4 تبریز براساس معیارهای انتخابی مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصله نشان می‌دهد که ایستگاههای اتوبوس، محدوده منطقه 4 تبریز را بصورت کامل پوشش نمی‌دهند و فاصله استاندارد آنها نیز از همدیگر نیز رعایت نشده است. اما در حالت کلی نقشه نهایی حاصل از مدلAHP الگوی مطلوب توزیع مکانی ایستگاههای اتوبوس را نشان می‌دهد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Analysis and evaluation of the spatial distribution of urban bus stations whit using the network analysis model: a case study of District 4 of Tabriz metropolis
نویسندگان [English]
- Farhad Jalilvand 1
- Ali Azar 2
1 Master of Urban Planning, Marand Branch, Islamic Azad University, Marand, Iran
2 Member of the academic staff of the Department of Urban Planning and Architecture, Maragheh Branch, Islamic Azad University, Maragheh, Iran.
چکیده [English]
The development and expansion of urbanization and the subsequent increase in travel demand in recent years have made cities face problems such as traffic, lack of suitable and sufficient parking spaces, environmental issues, etc. At the same time, public transportation, especially Bus system, is of particular importance in the development of urban functions. Therefore, addressing the various aspects of this system to increase its efficiency will be a step towards solving the mentioned problems. The stations of the bus system are one of the important components of this system and if they are established in suitable places, it will increase the efficiency and performance of this system. Therefore, in this research, we tried to identify the effective parameters in the location and distribution of urban bus stations, and based on that, the spatial distribution of bus stations was analyzed and evaluated. In order to achieve this goal, by using different analytical functions in the GIS environment and using the AHP model, the location of the bus stations in the zoom 4 of Tabriz was analyzed and evaluated based on the selected criteria The results show that the bus stations do not fully cover the area of Tabriz 4 and their standard distance from each other is not respected. But in general, the final map obtained from the AHP model shows the desired pattern of the spatial distribution of bus stations.
کلیدواژه‌ها [English]
- Spatial distribution
- bus station
- Analytic Hierarchy Process
- GIS
- احمدی، محمد، آرام، علی.( 1401). مبانی و معیارهای شبکه پایانههای مسافربری حمل و نقل مسافران دورن شهری، نشریه علوم زیستی و دانش جغرافیا، شماره 7 ، صص 20-1.
- آذر، علی؛ حسین زاده دلیر، کریم. (1387). سامان‌دهی و بهسازی محلّات سنتی با استفاده از رویکرد شهرسازی جدید، نمونه‌ی موردی محلّه‌ی سرخاب تبریز، نشریه جغرافیا و توسعه ناحیهای، دوره 6، شماره 11، صص 117-146.
- آزاده، سید رضا؛ علوی زاده شالکوهی، فاطمه، (1399)، سنجش کیفیت ارائه خدمات در سامانه اتوبوسهای تندرو از دیدگاه شهروندان (مطالعه موردی :شهر رشت)، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال بیستم شماره 57، صص 90-67.
- بهادر، محسن؛ بهوندی، سارا . (1400). ارزیابی میزان تحقق عدالت فضایی و توزیع خدمات شهری در سطح منطقه 4 ، فصلنامه چشمانداز شهرهای آینده، دوره 2، شماره 4، صص 62-41.
- پاکزاد، جهانشاه.( 1386). سیر اندیشهها در شهرسازی، از کمیت تا کیفیت، چاپ اول، تهران، انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
- ساسانپور، فرزانه؛ موحد، علی؛ لطفی، امید .(1396). تحلیل قابلیت زیستپذیری در مناطق کلانشهر اهواز، نشریه مطالعات نواحی شهری، سال 4، شماره 10، صص 44-23.
- سالنامه آماری شهر تبریز .(1399). معاونت برنامه ریزی شهری کلانشهر تبریز.
- سلطانی علی، 1394. (1394). ارزیابی تطبیقی عملکرد ویژه خطوط اتوبوسرانی از نگاه مسافرین (مطالعه موردی محمور نمازی – زند شیراز)، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 27 ، پیاپی ،57 شماره 1 ، صص 52-35.
- محبی، فاطمه؛ رفیعان، محسن .(1401). آینده‌نگاری یکپارچگی منطقه‌ای با رویکرد سناریونویسی در حمل‌ونقل نمونه موردی: (فارس - اصفهان) ، فصلنامه چشمانداز شهرهای آینده، دوره 3، شماره 3، شماره پیاپی 11، صص 120-97.
- محمدی و شتاب بوشهری( 1393) ، طراحی مسیرهای بلند در شبکه اتوبوسرانی ، پژوهشنامه حمل و نقل، دوره 11 شماره 1.
- مهندسین مشاور اندیشکار، (1384)، مطالعات جامع حمل و نقل و ترافیک تبریز (گزارشهای اتوبوسرانی، تاکسی رانی، پارکینگ و مطالعات مبدا - مقصد)
- وارثی، حمید رضا؛ شیران، غلامرضا؛ عزیزی حسنوند، حدیث .(1394) . مکانیابی ایستگاههای اتوبوس با مدل ANP و منطق فازی در GIS (نمونه موردی : شهر خرم اباد)، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری، دانشگاه ازاد اسلامی مرودشت، دوره 6، شماره 23، صص 76-55.
- Bogart, D. (2013b). The transportation revolution in industrializing Britain: A survey. University of California-Irvine, Department of Economics. repec.org. https://ideas.repec.org/p/irv/wpaper/121306.html.
- Das, Deepjyoti . (2022). Role of non-motorized transportation and buses in meeting climate targets of urban regions, Sustainable Cities and Society, vol 86, https://doi.org/10.1016/j.scs.2022.104116.
- Freitas, Andr´e Luís Policani .(2023). An analysis of gender differences and perception of influential criteria forthe quality of urban bus transportation: Evidence from Brazil, Journal of Public Transportation,vol 25, 1-22.
- Jin, J., & Rafferty, P. (2018). Externalities of auto traffic congestion growth: Evidence from the residential property values in the US Great Lakes megaregion. Journal of Transport Geography, 70, 131–140. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2018.05.02.
- Li, Xinguang . (2023). Comprehensive evaluation model of the urban low-carbon passenger transportation structure based on DPSIR, Ecological Indicators, vol 146, 1-14.
- Saaty, T.L. 1980. The Analytic Hierarchy Process: Planning, Priority Setting, Resource Allocation.Pittsburgh: RWS Publications
- Roman, M., & Roman, M, (2014), Bicycle Transport as on Opportunity to Develop Urban Toursim warsaw example, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 151, 295-301
- Vukan R. Vuchic.(2005). Urbantransit: operation, planning and economic, wiley publisher ,United States.
)