نوع مقاله : مقاله علمی و پژوهشی
نویسنده
استادیار موسسه آموزش عالی نبی اکرم (ص)
چکیده
همگام با روند رشد شهرنشینی، سیاست تولید مسکن انبوه و احداث مجتمع های مسکونی در قالب الگوی کوتاه و بلندمرتبه به عنوان یکی از راه‌های پاسخ به نیاز مسکن در زمان‌های مختلف، مشابه با سایر نقاط کشور، در شهر تبریز به مرحله اجرا درآمد. اما معماری مجتمعهای مسکونی یکی از مسایل حائز اهمیت دربرنامه‌ریزی شهری است. چرا که شکل‌گیری ابعاد مختلف آن بازتاب و برآیند شرایط گوناگون است. از دیدگاه برنامهریزی شهری شناخت این عوامل و نقش آنها اهمیت بالایی داشته و ضمن اینکه از اولویت‌های مطالعاتی در حوزه برنامهریزی شهری محسوب می‌شود در سیاست‌گذاری درست جهت توسعه شهرهای مطلوب و پایدار نیز موثر می‌باشد. در این مقاله ضمن مشخص نمودن این عوامل اعم از اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی، سیاسی، شهرسازی و محیطی، از برنامه‌ریزان شهری، شهرسازان و متخصصان معماری خواسته شده است تا اهمیت هریک از ملاحظات مذکور را در شکل‌گیری ابعاد معماری مجتمعهای مسکونی مشخص نمایند. در ادامه با بکارگیری روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، نقش عوامل مذکور در طراحی پلان، نما، سازه و مصالح، مکانیابی، فرم و جهت‌گیری مجتمعهای مسکونی شهر تبریز رتبه‌بندی شده است. نتایج حاصل نشان می‌دهد در بین ابعاد مختلف، عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی به مراتب بیشتر از ملاحظات شهرسازی، محیطی و فرهنگی در معماری و ساخت مجتمعهای مسکونی موثر بوده و تا حدودی از سایر ابعاد مسکن غفلت شده است. طوریکه ملاحظات اقتصادی بیشترین وزن را دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Study the role of urban planning in the construction of Tabriz residential complexes in comparison with other factors
نویسنده [English]
- Shiva Velayati
Assistant Professor of Higher Education Institute of Nabi Akram
چکیده [English]
Along with the growth of urbanization, the policy of mass housing production and the construction of residential complexes in the form of short and high-rise models was implemented in Tabriz as one of the ways to respond to housing needs at different times, similar to other parts of the country.But the architecture of residential complexes is one of the most important issues in urban planning. Because its different formations are a reflection and result of different conditions. From the perspective of urban planning, knowing these factors and their role is very important. Not only it is one of the study priorities in the field of urban planning, but also it is effective in making the right policy for the development of desirable and sustainable cities. In this article, various factors were determined, then urban planners, city planners and architectural experts were asked to determine the importance of each of the mentioned factors in the formation of the architectural dimensions of residential complexes. Then, using the Analytic Hierarchy Process (AHP), the role of the main factors in the design of the plan, facade, structures and materials, location, form and direction of residential complexes in Tabriz is ranked. The results show that economic, political and social factors are far more effective than urban planning, environmental and cultural considerations in the architecture and construction of residential complexes And to some extent, other aspects of housing have been neglected. So that economic considerations have the most weight. Therefore, it is necessary to provide suitable solutions and processes for planning, designing and building models of residential complexes So that managers and urban planners consider social, cultural values and government regulations and formulated policies in the first priorities And residential buildings should be built in order to meet the requirements and pay attention to sustainability factors
کلیدواژه‌ها [English]
- Urban planning
- residential complexes
- housing policy
- environmental factors
- احمدپور، احمد؛ مشکینی، ابوالفضل؛ ضرغام فرد، مسلم.(1397). واکاوی جایگاه مسکن در نظریه های برنامه ریزی: دیدگاه تطبیقی مقابلهای، جغرافیا و روابط انسانی، زمستان 1397 ،دوره1 ،شماره 3،115-100.
- بحرینی، سیدحسین (1390). تجدد، فراتجدد و پس از آن در شهرسازی. دانشگاه تهران، چاپ چهارم.
- پورمحمدی، محمدرضا، قربانی، رسول؛ولایتی، شیوا (1397). بررسی نقش شاخص های مدرنیته در ابعاد معماری مسکن: مطالعه مجتمع های مسکونی تبریز، نشریه دانش شهرسازی، دوره 2، شماره 2، 46-33.
- پیرمحمدی، محمد؛ رفیعی، وحید (1394). تاثیر عوامل اقلیمی در طراحی ساختمان و راه رسیدن به طراحی پایدار. همایش ملی عمران و معماری با رویکردی بر توسعه پایدار.
- جلالیان، سارا؛ حبیب، فرح؛ ذاکرحقیقی، کیانوش (1395). تدوین مدلی مفهومی از عوامل محیطی موثر بر امنیت مجتمعهای مسکونی، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 360-345.
- حائری، محمدرضا (1375)، طراحی مسکن امروزی و اصول معماری خانههای سنتی، مجله آبادی، شماره 23، 28-19
- خاکی قصر، آزاده (1391). انکشاف موضوع نظم در معماری به مثابه یکی از مظاهر کیفیت. نشریه شهر و معماری بومی، شماره 2، 80-63.
- دانشپور، سید عبدالهادی؛ مهدوی نیا، مجتبی؛ غیائی محمد مهدی (1388). جایگاه دانش روانشناسی محیطی در ساختمانهای بلند مرتبه با رویکرد معماری پایدار. نشریه هویت شهر ، شماره 5-. 38-29.
- راپاپوت، آموس، (1391). انسانشناسی مسکن، ترجمه خسرو افضلیان انتشارات حرفه هنرمند، ، تهران.
- ضرغامی، اسماعیل؛ عظمتی، حمیدرضا؛ فتورهچی، درسا (1398). تحلیل عوامل موثر در مدیریت برنامهریزی ساخت و ساز مجتمعهای مسکونی مبتنی بر پایداری در ایران، نشریه علمی- پژوهشی جغرافیا و برنامهریزی، شماره 68، 217- 195.
- عزیزی،محمد؛ ملک محمدنژاد، صارم (1386). بررسی تطبیقی دو الگوی مجتمعهای مسکونی(متعارف و بلندمرتبه)، نشریه هنرهای زیبا، شماره 32، 38-27.
- نقرهکار، عبدالحمید (1387). درآمدی بر هویت اسلامی در معماری و شهرسازی، تهران، وزارت مسکن و شهرسازی، چاپ اول.
- هادیپور، مهرداد؛ پورابراهیم، شراره (1390). مکان یابی مناطق مسکونی در برنامه ریزی حمل و نقل شهری با استفاده از GIS و مدل سازی ریاضی انتشار آلودگی هوا ، نشریه هنرهای زیبا، شماره 59، 148-135.
- Boalt, C. (1992). Village Housing in Tanzania: A Pilot Study of Four Villages in Transition. University of Lund, School of Architecture, Department of Building Functions Analysis.
- Branch, S., & Saghez, I. (2013). The role of climate factors on designing and constructing buildings (from urbanization architecture approach). Bull. Env. Pharmacol. Life Sci, 3(1), 197-200.
- Childs, E. M. (2010). Geology, culture, and the built environment: An interpretive center for the Berkeley Pit. University of Maryland, College Park
- Duly, C., & Duly, C. (1979). The houses of mankind (No. 728.18). Thames and Hudson.
- Ghadiali, J.H. (1959). Effect of Climate on Architectural Expression in Seminar on Architecture, Edited by Achyut P. Kanvinde. New Delhi: Lalit Kala Akademi.
- Hunter-Anderson, R. L. (1977). A theoretical approach to the study of house form. For theory building in archaeology, 287-315.
- Katende, J. (1983). Housing conditions and some of their related socio-economic and demographic aspects: A case study of Bushenyi district-Uganda (Doctoral dissertation).
- Kibet, A. (1992). THE influence of socio-cultural and economic factors on architectural changes of houseforms in mosop, nandi district (Doctoral dissertation, Institute of African Studies, University of Nairobi).
- Kil, S. H., Lee, D. K., Kim, J. H., Li, M. H., & Newman, G. (2016). Utilizing the analytic hierarchy process to establish weighted values for evaluating the stability of slope revegetation based on hydroseeding applications in South Korea. Sustainability, 8(1), 58.
- Kimati, V., A. Helland and Z. Poonja.1976, Housing Development in Killimanjaro, Working report No 6, national housing and building research unit. Dar assalam.
- Kiprono, M. (1989). An explanatory of analysis traditional built form versus social life: case study in keiyo and Marakwet of Kenya, B. Arch Dessertation, Dpartment of Architecture, university of Nirobi.
- Kukreja, C. P. (1978). Tropical architecture. Tata McGraw-Hill.
- Madge, J. (1968). Housing: social aspects. International Encyclopedia of the Social Sciences, 6, 516-517.
- McGraw-Hill Construction, & US Green Building Council. (2006). Green building Smartmarket report. McGraw Hill Construction in conjunction with US Green Building Council.
- Rapoport, A. (1969). House Form and Culture (Foundations of Cultural Geography Series). Pre New Jersey: Prentice-Hall.
- Robbins, M. C. (1966). House types and settlement patterns: an application of ethnology to archaeological interpretation. Minnesota Archaeologist, 28(1), 3-26.
- Whiting, J. W., & Ayres, B. (1968). Inferences from the shape of dwellings. Settlement archaeology, 117-133.
)